Nyayakumudchandra Part 2

SR No.: 004327
Original Sutra Author: N/A
Author: Mahendramuni
Publisher: Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti
Publication Year: 1941
Total Pages: 634
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 15 MB

Page 94

72 न्यायकुमुदचन्द्रस्य 469 470 उपलभ्यन्ते तथैव प्रतिबिम्बविनाशेऽपि | प्रागभावादिभेदवत्त्वान्नावस्तु अभावः 467 / न तत्पृथगवयंवोपलब्धिः अंभावस्थावस्तुत्वे हि अर्थानां साङ्कयं स्यात् 467 पूर्वोत्तरचरहेत्वोः समर्थनम् प्रागभावादीनां लक्षणानि 467 14 कारिकाव्याख्यानम् 460 अनुवृत्तिव्यावृत्तिबुद्धिग्राह्यत्वादभावो वस्तु 467 वैशेषिकसूत्रोक्तानां कारणादिपञ्चहेतूनां (उत्तरपक्षः) अभावस्य प्रत्यक्षादिभिः परिनिरासः 460-61 च्छिद्यमानत्वान्न भावादतिरिक्तत्वम् 468 (वैशेषिकस्य पूर्वपक्षः) कारण-कार्य-संयोगि अविप्रकृष्टार्थसम्बन्ध्यभावः प्रत्यक्षेणव परिसमवायि-विरोधिभेदेन पंचधानुमानम् 460 च्छिद्यते (उत्तरपक्षः) उक्तपंचहेत्वतिरिक्तानां कृत्ति- अभावस्याप्रत्यक्षत्वं हि इन्द्रियेणासम्बद्धत्वात. ___ कादिहेतूनां प्रतीतेः न लिङ्गस्य पञ्च- ____ अरूपित्वात्. असद्रूपत्वाद्वा? 468 - संख्यानियमः 461 | रूपित्वस्य प्रत्यक्षतां प्रत्यनङ्ग वान्न अरूपिअविनाभाववशाद्धि गमकत्वं न कारणादि त्वादभावस्याप्रत्यक्षता रूपतामात्रेण ; अव्यापकत्वादतिप्रसङ्गाच्च 461 / चक्षुरादिभावाभावानुविधायित्वादभावस्य सांख्यपरिकल्पितमात्रामात्रिकादिसप्त प्रत्यक्षविषयत्वम् विधतनिरासः 462 | अभावस्याप्रत्यक्षत्व हि आलाकापक्षान स्यात् . 469 . . अदृश्यानुपलब्धेरपि गमकत्वप्रदर्शनम् 462 | इह भूतले घटो नास्तीति ज्ञानस्य भेदासिद्धेःन / 15 कारिकाव्याख्यानम् 463 चक्षुराद्यन्वयव्यतिरेकानुविधानमन्यथा सिद्धम् अभावप्रमाणविचारः 463-482 प्रतियोगिस्मरणानन्तरभावित्वादभावस्य ( मीमांसकस्य पूर्वपक्षः) अभावप्रमाणं अप्रत्यक्षत्वे सविकल्पकज्ञानस्य प्रत्यक्षत्वं प्रत्यक्षादिभ्यो भिन्न भिन्नसामग्री न स्यात् 470 प्रभवत्वात्, भिन्नफलसाधकत्वाच्च 463 देशादिविप्रकृष्टार्थसम्बन्ध्यभावश्च अनुमानाअभावप्रमाणं हि नेन्द्रियादिसामग्रीतः प्रादु दिपरिच्छेद्यः र्भवति, किन्तु प्रतिषेध्यानुपलब्धि-आश्र- 'नासीदपवरके देवदत्तः' इति प्रतीतेः स्मरणयोपलब्धि-प्रतियोगिस्मरणरूपसामग्रीतः 464 | - रूपत्वात् 471 अनुपलब्धिर्हि गृहीतव्याप्तिका अगृहीतव्या- न चाश्रयग्रहणपूर्वकमेव अभावग्रहणम् 472 प्तिका वाऽभावमनुमापयेत् ? 465 आश्रयस्य ग्रहणं हि किं निषेध्याभावसहिव्याप्तिग्रहणवेलायाञ्च आभावाख्यधर्मग्रहणं तस्य केवलस्य वा? 472 किमत एव, अनुमानान्तराद्वा? 465 | प्रतियोगिनोऽपि स्मरणं किमभावाक्रान्तस्य अनुपलब्धिरपि उपलब्ध्यभावरूपा, अत तद्विपरीतस्य वा? . स्तत्प्रतिपत्तावपि अयमेव दोषः 465 | परात्मना प्रतीयमानोऽपि नञर्थः घटादेरेव इह भूतले घटो नास्तीति प्रत्ययस्य हि किं __स्वरूपम् 473 घटो विषयः स्यात्, भूतलम्, संसर्गो वा? 465 / घटविविक्तत्वं हि भूतलधर्मतया कथञ्चिद् / / घटविविक्तभूतलस्य तद्विषयत्वे तद्वैविक्त्यं किं भिन्नं पृच्छयते पदार्थान्तरतया वा? 473 भूतलस्वरूपमात्रं तद्वयतिरिक्तं वा? 465 | पदार्था हि परस्परसङ्कीर्णाः समुत्पन्नाः तद्विन हि प्रत्यक्षपरिच्छेद्योऽभावः इन्द्रियेणा परीता वा ? सनिकृष्टस्य ग्रहणात् 466 अभावानामन्योन्यं भावान्तराच्च विवेको नाप्यनुमानादभावावगतिः 466 यद्यन्याभावात्तदानवस्था 474 प्रमाणेन परिच्छिद्यमानत्वान्नाभावस्य घटस्य इतरेतराभावाद् व्यावृत्ति: इतरेतराअवस्तुत्वम् भावात्, अभावान्तराद्वा? .. . 474 472