Nyayakumudchandra Part 2

SR No.: 004327
Original Sutra Author: N/A
Author: Mahendramuni
Publisher: Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti
Publication Year: 1941
Total Pages: 634
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 15 MB

Page 513

766 प्रवचनप्र० का० 75-76 ] निक्षेपनिरूपणम् अनुयुज्यानुयोगैश्च निर्देशादिभिदां गतैः / द्रव्याणि जीवादीन्यात्मा विवृद्धाभिनिवेशनः // 7 // जीवस्थानगुणस्थानमार्गणास्थानतत्त्ववित् / तपोनिबर्णकर्माऽयं विमुक्तः सुखमृच्छति // 76 // इति / विवृतिः श्रुतमनादि सन्तानापेक्षया, साधनं प्रति सादि। प्रमाणम्त्रिकालगोचरसर्वजीवादिपदार्थनिरूपणम् , तदर्थांशपरीक्षाप्रवणोऽभिसन्धिर्नयः / ताभ्यामधिगमः परमार्थव्यावहारिकार्थानाम् / तदधिगतानां वाच्यतामापनानां वाचकेषु भेदोपन्यासः न्यासः। सोऽवरतः चर्तुओं नामस्थापनाद्रव्यभावतः / तत्र निमित्तान्तरानपेक्षं संज्ञाकर्म नाम / तच्च जातिद्रव्यगुणक्रियालक्षणनिमितानपेक्षसंज्ञाकर्मणोऽनेकत्वात् अनेकधा / आहितनामकस्य द्रव्यस्य सदसद्भा- 10 वात्मना व्यवस्थापना स्थापना। अनागतपरिणामविशेष प्रति गृहीताभिमुख्यं ... (1) उद्धृता इमे-"तथा चाहुट्टाकलङ्कदेवाः-"श्रुतादर्थ "विवृद्धाभिनिवेशतः"-अनागारध० पृ० 169 / (2) तुलना-"द्रव्यादिसामान्यार्पणात् श्रुतमनादिनिधनमिष्यते / न हि केनचित्पुरुषेण क्वचिकदाचित्कथञ्चिदुत्प्रेक्षितमिति / तेषामेव विशेषापेक्षया आदिरन्तश्च संभवतीति मतिपूर्वमित्यच्यते यथाऽङ्कुरो बीजपूर्वकः स च सन्तानापेक्षया अनादिनिधन इति ।"-सर्वार्थसि० 1 / 20 / (3) तुलना"विस्तरेण लक्षणतो विधानतश्चाधिगमार्थो न्यासो निक्षेपः ।"-तत्त्वार्थभा० 15 / "णिच्छए णिण्णए खिवदित्ति णिक्खेवो / सोवि छव्विहो णामठ्ठवणादव्वखेत्तभावमंगलमिदि।"-धवलाटी०प०१०। “य इह गुणाक्षेपः स्यादुपचरितः केवलं स निक्षेपः ।"-पञ्चाध्या० श्लो०७४१। "प्रकरणादिवशेनाप्रतिपत्त्यादिव्यवच्छेदकयथास्थानविनियोगाय शब्दार्थरचनाविशेषा निःक्षेपा।"-जैनतर्कभा०५० 25 / (4) तुलना-"जत्थ य जं जाणेज्जा निक्खेवं निक्खिवे निरवसेसं / जत्थवि अन जाणेज्जा चउक्कगं निक्खिवे तत्थ / / आवस्सयं चउन्विहं पण्णते। तं जहा-नामावस्सयं ठवणावस्सयं दव्वावस्सयं भावावस्सयं ।"-अनु० सू०८। "नामस्थापनाद्रव्यभावतस्तन्न्यासः ।"-तत्त्वार्थस० 114 / “निक्षेपोऽनन्तकल्पश्चतुरवरविधः प्रस्तुतव्याक्रियार्थः / तत्त्वार्थज्ञानहेतुः नयद्वयविषयः संशयच्छेदकारी॥"-सिद्धिवि० परि० 12 / मूलाचारे षडावश्यकाधिकारे (गा० 17) सामायिकस्य निक्षेप: नामस्थापनाद्रव्यक्षेत्रकालभावैः षडविध उक्तः / आवश्यकनिर्यक्तौ (गा० 121) नामस्थापनाद्रव्यक्षेत्रकालवचनभावविकल्पात् सप्तविधो निक्षेपः प्ररूपितः। (5) "नाम संज्ञा कर्म इत्यनानन्तरम् -"-तत्त्वार्थाधिक भा० 115 / अतद्गुणे वस्तुनि संव्यवहारार्थं पुरुषाकारान्नियुज्यमानं संज्ञाकर्म नाम ।"-सर्वार्थसि० 115 / राजवा० पृ० 20 / तत्त्वार्थश्लो० पृ०१८ / पञ्चाध्या० श्लो० 743 / “यस्य कस्यचिदनिर्दिष्टविशेषस्य निमित्तान्तरानपेक्षं संज्ञाकर्म नाम।"-सिद्धिवि० टी० ए० 574 A. "पज्जायाणभिधेयं ठिअमण्णत्थे तयत्थनिरवेक्खं / जाइच्छिअंच नामं जावदव्वं च पाएणं ॥"-विशेषागा०२५ / जैनतर्क: भा० पृ० 25 / 'अत्ताभिप्पायकया सन्ना चेयणमचेयणे वा बि। ठवणादीनिरविक्खा केवल सन्ना उ नामिदो ॥"-बृहत्कल्पभा० गा० 12 // "तत्थ णाममंगलं णामणिमित्तंतरणिरवेक्खा मंगलसण्णा / तत्थ णिमित्तं चउन्विहं जाइ दव्व गुण किरिया चेदि ।"-धवलाटी० ए०१७। (6) "यः काष्ठपुस्तचित्र .. 1-भिदागतैः आ०, मु० लघी / 2-वेशतः ज० वि०, आ०, ब० / 3-परीक्षप्रव-ज० वि० / 4-पेक्षं-कर्म ज०वि०। . .