Nyayakumudchandra Part 2

SR No.: 004327
Original Sutra Author: N/A
Author: Mahendramuni
Publisher: Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti
Publication Year: 1941
Total Pages: 634
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 15 MB

Page 320

606 लघीयस्त्रयालङ्कारे न्यायकुमुदचन्द्रे [5. नयपरि० कथञ्चित् प्रमाणतदाभासयोर्भेदात् / नयो ज्ञातुरभिप्रायः। से द्रव्यार्थिका पर्याया५। 29, 30 / “दव्वं पज्जयविउयं दध्वविउत्ता यं पज्जवा णत्थि / उप्पायट्टिइभंगा हंदि दवियलक्खणं एवं ॥"-सन्मति० गा०१।१२। “नोत्पादस्थितिभङ्गानामभावे स्यान्मतित्रयम् ।"-मी० इलो० पृ० 619 / 'उत्पादस्थितिभङ्गानां स्वभावादनुबन्धिता / तद्धेतूनामसामर्थ्यादतस्तत्त्वं त्रयास्मकम् ॥"-सिद्धिवि० पृ० 167 / (1) तुलना-"नयाः प्रापका: कारकाः साधका निर्वतका निर्भासका उपलम्भका व्यञ्जका इत्यनर्थान्तरम् / जीवादीन् पदार्थान नयन्ति प्राप्नुवन्ति कारयन्ति साधयन्ति निवर्तयन्ति निर्भासयन्ति उपलम्भयन्ति व्यंजयन्तीति नयाः ।"-तत्त्वार्थाधि० भा० 1 / 35 / 'स्याद्वादप्रविभक्तार्थविशेषव्यंजको नयः ॥"-आप्तमी० का० 106 / "वस्तुन्यनेकान्तात्मनि अविरोधेन हेत्वर्पणात साध्यविशेषस्य याथात्म्यप्रापणप्रवणप्रयोगो नयः ।"-सर्वार्थसि० 1 / 33 / “ज्ञातृणामभिसन्धयः खलु नयास्ते द्रव्यपर्यायतः / . . . 'नयो ज्ञातुर्मतं मतः।"-सिद्धिवि० टी० पृ०५१७ A, 518 A. / "प्रमाणप्रकाशितार्थविशेषप्ररूपका नयाः।"-राजवा० 1233 // “एगेण वत्थुणोऽणेगधम्मुणो जमवधारणेणेव। नयणं धम्मेण तओ होई नओ सत्तहा सों य ॥"-विशेषा० गा० 2676 / "णयदि त्ति णओ भणिओ बहुहि गुणपज्जएहि जं दव्वं / परिणामखेत्तकालन्तरेसु अविणट्रसब्भावं ॥"-धवला टी० 10 11 / "प्रमाणपरिगृहीतार्थंकदेशवस्त्वध्यवसायो नयः"-धवला टी० पृ० 83 / "सारसंग्रहेप्युक्तं पूज्यपादैः-अनन्तपर्यायात्मकस्य वस्तुनोऽन्यतमपर्यायाधिगमे कर्तव्ये जात्यहेत्वपेक्षो निरवद्यप्रयोगो नयः / प्रभाचन्द्रभट्टारकरप्यभाणि-प्रमाण यपाश्रयपरिणामविकल्पवशीकृतार्थविशेषप्ररूपणप्रवणः प्रणिधिर्यः स नय इति ।"-धवला टी. वेदनाखं० / “नयन्ते अर्थान् प्रापयन्ति गमयन्तीति नयाः, वस्तुनोऽनेकात्मकस्य अन्यतमैकात्मकान्तपरिग्रहात्मका नया इति ।"-नयचक्रवृ० 50 526 A. / “यथोक्तम्-द्रव्यस्यानेकात्मनोऽन्यतमैकात्मावधारणम् एकदेशनयनान्नयाः।"-नयचक्रवृ० 106 B. | "नयन्तीति नयाः अनेकधर्मात्मकं वस्तु एकधर्मेण नित्यमेवेदमनित्यमेवेति वा निरूपयन्ति ।"-तत्वार्थहरि० 116 / तत्त्वार्थसिद्ध० 106 "स्वार्थंकदेशनिर्णीतिलक्षणो हि नयः स्मृतः / " (पृ० 118) नीयते गम्यते येन श्रुतार्थांशो नयो हि सः।" -तत्त्वार्थश्लो० पृ०२६८। नयविव० श्लो० 4 / “अनिराकृतप्रतिपक्षो वस्त्वंशग्राही ज्ञातुरभिप्रायो नयः।" -प्रमेयक० 10 676 / 'जं णाणीण वियप्यं सुयभेयं वत्थुयंससंगहणं / तं इह णयं पउत्तं णाणी पुण तेहि णाणेहिं ।"-नयचक्र गा०२। "श्रुतविकल्पो वा ज्ञातुरभिप्रायो वा नयः। नानास्वभावेम्यो व्यावृत्य एकस्मिन् स्वभावे वस्तु नयति, प्राप्नोतीति वा नयः।"-आलापप० / 'तद्वारायातः पुनरनेकधर्मनिष्ठाथसमर्थनप्रवणः परामर्शः शेषधर्मस्वीकारतिरस्कारपरिहारद्वारेण वर्तमानो नयः।"-न्यायावता०टी० पृ० 82 / “वस्तुनोऽनन्तधर्मस्य प्रमाणं (ण) व्यञ्जितात्मनः / एकदेशस्य नेता यः स नयोऽनेकधा स्मृतः ॥"-तत्वार्थसार पृ० 106 / “नीयते येन श्रुताख्यप्रमाणविषयीकृतस्यार्थस्यांशः तदितरांशौदासीन्यतः स प्रतिपत्तुरभिप्रायविशेषो नयः।"-प्रमाणनय०७१। स्या० म०पू०३१० / “प्रमाणपरिच्छिन्नस्यानन्तधर्मात्मकस्य वस्तुनः एकदेशग्राहिणः तदितरांशाप्रतिक्षेपिणः अध्यवसायविशेषा नयाः।" -जैनतर्कभा० पृ० 21 / “प्रकृतवस्त्वंशग्राही तदितारांशाप्रतिक्षेपी अध्यवसायविशेषो नयः / " -नयरहस्य 1079 / नयप्रदीप पृ०९७ B. / मलयगिर्याचार्यमतेन सर्वेऽपि नया: मिथ्या एव; तथाहि-"अनेकधर्मात्मकं वस्त्ववधारणपूर्वकमेकेन नित्यत्वाद्यन्यतमेन धर्मेण प्रतिपाद्यस्य बुद्धि नीयते प्राप्यते येनाभिप्रायविशेषेण स ज्ञातुरभिप्रायविशेषो नयः।"इह हि यो नयो नयान्तरसापेक्षतया स्यात्पदलाञ्छितं वस्तु प्रतिपद्यते स परमार्थतः परिपूर्ण वस्तु गृह्णाति इति प्रमाण एवान्तर्भवति, यस्तु नयवादान्तरनिरपेक्षतया स्वाभिप्रेतेनैव धर्मेण अवधारणपूर्वकं वस्तु परिच्छेत्तुमभिप्रेति स नयः वस्त्वेकदेशपरिग्राहकत्वात्।"-आव० नि० मलय०५० 369 A. / (2) "तच्च सच्चतुर्विधम्-तद्यथा द्रव्यास्तिकं मातृकापदास्तिकम् उत्पन्नास्तिकम् पर्यायास्तिकमिति ।"-तत्त्वार्थाधि० भा० 5 / 31 / "इत्थं द्रव्या :