Nyayakumudchandra Part 2

SR No.: 004327
Original Sutra Author: N/A
Author: Mahendramuni
Publisher: Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti
Publication Year: 1941
Total Pages: 634
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 15 MB

Page 109

विषयानुक्रमः 831 825 832 मुक्तिस्वरूपविचारः 823-47 ___म्भावित्वात् 829 (योगानां पूर्वपक्षः) नवानामात्मविशेषगुणा- आतुरस्यापि नीरुग्भावाभिलाषेणव प्रवृत्तिः 830 नामत्यन्तोच्छेदात् आत्मस्वरूपेण अवस्थानं संसारकारणं हि मिथ्यांदर्शनादित्रयात्मकमतः मोक्षः 823 | मोक्षकारणेनापि त्रितयात्मकेनैव भविसन्तानत्वाद्धेतोः विशेषगणोच्छेदसिद्धिः 824 तव्यम् 830 तत्त्वज्ञानाच्च मुक्तिः 124 / ( वेदान्तिनां पूर्वपक्षः ) परमप्रकर्षप्राप्तसुखस्व. . सञ्चितकर्मणाञ्च फलोपभोगात् प्रक्षयः 824 भावतैव आत्मनो मोक्षः न तु ज्ञानादिअभिलाषाभावेऽपि तत्त्वज्ञानिनः कर्मक्षयाथितया स्वभावता कर्मफलोपभोगे प्रवृत्तिः | आत्मा सुखस्वभावः अत्यन्त प्रियबुद्धिविषयत्वात्, शरीरादिनिवृती चात्मा सर्ववैषयिकसुखदु:ख मुख्यप्रेयोबुद्धिविषयत्वात्, निरुपचरितशून्यः समस्तधर्माधर्मरहितत्वात् प्रेयःशब्दवाच्यत्वाच्च 831 'न ह वै सशरीरस्य' इत्याद्यागमादपि मुक्ती इष्टार्थो ममक्षप्रयत्नः प्रेक्षापूर्वकारिप्रयत्नत्वात् 831 विशेषगुणशून्य आत्मा प्रतीयते 825 | तारतम्यदर्शनात् सुखस्य पराकाष्ठाप्राप्तिः 831 (उत्तरपक्षः) आत्मनः सर्वथा भिन्नानां बद्धयादि- 'आनन्दं ब्रह्मणो रूपम्' इत्यादि श्रुतेश्च विशेषगणानांसन्तानस्य उच्छेदः प्रसाध्यते, आनन्दरूपताप्रसिद्धिः अभिन्नानाम् कथञ्चिदभिन्नानांवा? 825. | अविद्यावशाच्च संसारावस्थायां. नित्यानन्दसन्तानत्वञ्च साधनं सामान्यरूपं विशेषरूपं स्यानभिव्यक्तिः 832 वा? 826 | (उत्तरपक्षः) सुखस्वभावत्वं किं सुखत्वजाति. सामान्यरूपत्वेऽपि परसासामान्यरूपम्, अपर सम्बन्धित्वं सुखाधिकरणत्वं वा ___सामान्यरूपं वा स्यात् ? विवक्षितम् ? विशेषरूपत्वेऽपि उपादानोपादेयभूतबद्धयादि- सुखञ्च नित्यमनित्यं वा ? 832 क्षणविशेषरूपम्, पूर्वापरसमानजातीयक्षण- नित्यमपि कथञ्चित् सर्वथा वा ? 832 'प्रवाहमात्ररूपं वा ? आत्मनः प्रतिबन्धकापायोपेतस्य मुक्तौ अपकार्यकारणक्षणप्रवाहलक्षणसन्तानत्वस्य नित्या रापरसुखोत्पत्तेः कारणत्वात् 832 नित्यकान्तयोरसम्भवात् विरुद्धोऽयं हेतुः 827 नित्यसुखग्राहि प्रमाणञ्च प्रत्यक्षम् अनुमानम्, सन्तानत्वाद्धेतोः इन्द्रियजानां वुद्धयादिगुणा आगमो वा स्यात् ? 832 नामुच्छेद: साध्येत अतीन्द्रियाणां वा ? 827 प्रत्यक्षञ्च ऐन्द्रियम, मानसम, स्वसंवेदनं,वा? 833 नहि निखिलगुणोच्छेदरूपे पाषाणकल्पे वैशेषि यस्मात्प्रमाणात्तत्सुखरूपप्रतीति: तत्प्रमाणं काभिमते मोक्षे प्रेक्षाकारिणां प्रवृत्तिः 828 नित्यमनित्यं वा ? 833 मुक्तौ बुद्धयादिविशेषगुणानामभावः कारणा- संसारावस्थायां हि प्रतिबद्धत्वं किं शरीरेण भावात्, निष्प्रयोजनत्वात्, विरुद्धत्वाद्वा अविद्यया वैषयिकसुखाद्यनुभवेन बाह्यस्यात् ? विषयव्यासङ्गेन वा ? 834 आद्यपक्षे कस्य कारणस्याभाव:-चक्षुरादेः, प्रति- यदि नित्यं सुखं मुक्तावभ्युपगम्यते तदा नित्यं बन्धकापायस्य वा ? 828 देहादिकमपि स्वीकर्त्तव्यम् 835 भवतां मते संसारस्वरूपं हि विशेषगुणानुच्छेद: | नित्यसुखाभ्युपगमे तत्संवेदनाभ्युपगमे च दर्शभवान्तरावाप्तिर्वा स्यात् ? 826 / ___ नस्य शक्तेश्च सामर्थ्यसिद्धत्वादनन्तचतुअत्यन्तं बद्धयादिगुणोच्छेदस्य मोक्षत्वे भवतः ष्टयरूपतव आयाता प्रदीपनिर्वाणवादिनः को विशेषः ? 829 / अत्यन्तप्रियवद्धिविषयत्वमनन्यपरतयोपादीयउपभोगाच्च कर्मणामात्यन्तिकप्रक्षयानुपपत्तेः / मानत्वञ्च दुःखाभावेन अनेकान्तिकम् 836 उपभोगसमये अपररागादीनामवश्य- प्रेयोबुद्धिविषयत्वं निरूपचरितप्रेयः शब्दवाच्य 828