Nyayakumudchandra Part 2

SR No.: 004327
Original Sutra Author: N/A
Author: Mahendramuni
Publisher: Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti
Publication Year: 1941
Total Pages: 634
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 15 MB

Page 108

न्याकुमुदचन्द्रस्य 816 . 81 810 .. 819 819 अविद्यैव आवरणं स्यात् न पौद्गलिकं कर्म 809 / णमेत अनपेक्ष्य वा? पौद्गलिकत्वेऽपि वा अनादिसन्तानत्वात् न यद्यपेक्ष्य; तदा किमपेक्ष्यम्-विवेकानुपलम्भः निर्जरासंभवः ___ अदृष्टं वा? 817 ( उत्तरपक्षः ) कर्ममात्रसद्भावे विवाद: अमुक्तात्मनि प्रवृत्ताधिकारत्वञ्च किं तत्र ज्ञानावरणादिकर्मविशेषे वा? 809 सम्बद्धत्वम्, शरीरसुखादिसम्पादकत्वंधा? 817 हीनस्थानादिषु विशिष्टाभिरतिदर्शनात् शरीरादिना आत्मनः कश्चिदुपकारः क्रियते कर्मसद्भावसिद्धिः नवा? 817 ज्ञानं सावरणं स्वविषयेऽस्पष्टत्वात् इत्यनुमा- | क्रियते चेत्; भिन्नः अभिन्नो वा ? 818 नात् ज्ञानावरणसिद्धिः पुरुषो न वस्तु सर्वथाऽकार्यकारणभूतत्वात् 818 अविद्याया अमूर्तत्वादावरणत्वासंभवः 810 अकर्तृत्वे चात्मनः भोक्तृत्वविरोधः, भुजिमूर्तेन मदिरादिना अमूर्तस्याप्यात्मन आवरणं __क्रियायाः कतैव हि भोक्ता 818 भवति | कर्तृत्वविकल्पस्य वस्तुशून्यत्वे भोक्तृत्वादिमिथ्याज्ञानादिः पुद्गलविशेषसम्बन्धनिबन्धनः __ धर्माणामपि वस्तुशून्यत्वं स्यात् 819 तत्स्वरूपान्यथाभावस्वभावत्वात् इत्यनु. अकर्तुर्भोक्तृत्वाभ्युपगमे च कृतनाशाकृतामानात् कर्मसिद्धिः भ्यागमप्रसङ्गः कर्मणामात्मगुणत्वे हि आत्मपारतन्त्र्यनिमित्त- बुद्धिचैतन्ययोहि भेदाभावः त्वं न स्यात् अपरिणामिन्याश्चितिशक्तेः वस्तुत्वमेव अनु. हीनस्थानपरिग्रहवत्त्वात् पारतन्त्र्यमात्मनः पपन्नम् 820 सुप्रसिद्धम् 810 | जैनास्तु मुक्तात्मानमपि परिणामिनं स्वीकुर्वन्ति 820 शरीरं हीनस्थानमात्मनो दुःखहेतुत्वात् 811 / यदा बुद्धया चितिशक्त्यै विषयः प्रदर्श्यते तदाफपौद्गलिक कर्म आत्मनः पारतन्त्र्यनिमित्तत्वात् 811 सौ प्राचीनमर्शितस्वरूपं त्यजति न वा? 820 विपक्षपरमप्रकर्षसद्भावे कर्मणामनादित्वेऽपि शुद्धत्वादनन्तत्वाद्वान चितेरपरिणामित्वसिद्धिः 821 प्रक्षयोपपत्तेः 811 किम् अज्ञानमेव तमः, उत अज्ञानञ्च तमश्चेति?८२१ प्रकृष्यमाणत्वाद्धेतोः ज्ञानादीनां परमप्रकर्ष- विवेकख्यातिश्च किं प्रकृतेर्भवति पुरुषस्य गतिः संभाव्यते 811 ___ तद्व्यतिरिक्तस्य वा कस्यचित् ? 822 आवरणहानिः प्रकृष्यमाणा आवरणहानित्वात् 812 | विवेकख्यातिश्च बुद्धिधर्मत्वात् भवन्मते पुरुषे ज्ञानावरणादि आमूलं प्रक्षीयते समग्रक्षयहेतू न संभवति, संभवे वा सा ततो भिन्ना, पेतत्वात् अभिन्ना वा? . 822 कर्मप्रक्षयहेतु च संवरनिर्जरे 812 भिन्ना चेत; नित्या अनित्या वा ? 822 अदृष्टस्य प्रकृतिविवर्तत्वनिरासः 813-23 | नित्यापि सम्बद्धा असम्बद्धा वा ? 822 (सांख्यस्य पूर्वपक्षः) नात्मगुणोऽदृष्टं प्रकृति- अनित्यापि जन्या अजन्या वा? 822 विवर्तत्वात्तस्य जन्यत्वेऽपि प्रात्मना प्रकृत्या तद्वयतिरिक्तेन पुरुषो हि साक्षित्वादिस्वरूपः 813 वा केनचिदसौ जन्येत ? कर्तृत्वं हि प्रकृतेरेव 814 | प्रात्मनापि प्रकृतिवियुक्तेन तत्सहितेन वासौ प्रकृतिसंसर्गात् अकर्ताऽपि पुरुषः कर्तेब भाति 814 जन्येत? 822 प्रकृतिस्थपि सुखादिकमज्ञानतमश्छन्नतया प्रकृतेर्जडतया 'विज्ञातविरूपाऽहम्' इति आत्मस्थं मन्यमानस्य तदुपभोक्तृता भवति 815 | ज्ञानानुत्पत्तेः . 823 (उत्तरपक्षाः) न हि प्रकृतिः प्रमाणसिद्धा यत- विज्ञातापि मोक्षावस्थायामपि भोगसम्पादनाय स्तद्विवर्त्तत्वं कर्मणां स्यात् 816 / वायुवत् प्रवर्तताम् 823 प्रकृतिहिं पुरुषस्थं निमित्तमपेक्ष्य तथा परि- | अतः मोक्षेप्यात्मा विशुद्धज्ञानादिरूपः स्वीकार्यः 823 812 813 /