Page Text
________________ ____35 ur . विषयानुक्रमणिका प्रकृतिः तत्त्वसृष्टौ भूतसृष्टौ च स्वभावतः प्रव 'षण्णां पदार्थानामस्तित्वम्' इत्यत्र भेदा तते, किञ्चिन्निमित्तमाश्रित्य वा ? 355 भावेऽपि षष्टयाद्युत्पत्तिः निमित्तञ्च पुरुषप्रेरणम् , पुरुषार्थकर्त्तव्यता वा? , अस्तित्वस्य अपरास्तित्वाभावात् कथं व्यतिरेकमहदादिप्रपञ्चः प्रकृतेभिन्नः, अभिन्नो वा ? निबन्धना विभक्तिः ? 'असदकरणात् / इति हेतौ दोषप्रदर्शनम् 356 'सेनागजः' इतिवदभेदेऽपि तत्पुरुषः कार्यत्वं किमसतः प्रादुर्भावः, अङ्गाङ्गिभावगम तादात्म्यस्य विग्रहप्रदर्शनम् नम् , धर्मिणः पूर्वधर्मत्यागेन धर्मान्तर उभयात्मनः समुदायस्य वस्तुत्वम् , द्रव्यपर्यास्वीकारो वा? ययोस्तु न वस्तुत्वं नाप्यवस्तुता , किन्तु धर्मान्तरस्वीकारोऽपि उत्पादः, अभिव्यक्तिवा ? 357 वस्त्वेकदेशता न च सत्कार्यवादे कारणानां साफल्यम् 'स पट आत्मा येषाम्' इति विग्रहेऽपिन दोषः 365 ‘उपादानग्रहणात् / इति हेतोः दूषणम् 'ते तन्तवः आत्मा यस्य' इति विग्रहे पटस्य सर्वसंभवाभावः सत्कार्यवादे दुर्घटः किम् अनेकावयवात्मकत्वरूपमनेकत्वम् , सत्कार्यवादे शास्त्रप्रणयनं हेतूपन्यासश्च व्यर्थः , प्रतितन्तु तत्प्रसङ्गो वा ? द्रव्यपर्याययोर्भेदाभेदवादः 359-372 द्विविधः परिणामः-समुदायावस्थायाम् , प्रत्येका वस्थायाञ्च ( पूर्वपक्षः ) द्रव्यपर्यायौं अत्यन्तं भिन्नी गुणगुण्यादीनामपि कथञ्चिद्भेदः भिन्नप्रतिभासत्वात् 359 सामान्यस्यापि सदृशपरिणामात्मकतया विरुद्धधर्माध्यासादपि तयोर्भेदः / अनेकत्वानित्यत्वसावयवत्वाव्यापिस्वरूपता तन्तुपटादीनां तादात्म्ये संज्ञा-वचनभेदः तद्धि कथञ्चिद्भदे एव धर्मधर्मिभावः तोत्पत्तिः तत्पुरुषादिसमासाश्च न स्युः " धर्मधर्मिणोः सर्वथा भेदे निःस्वभावत्वम् तादात्म्यमित्यत्र कीदृशो विग्रहः ? एवं गुणगुणिनोः क्रियातद्वतोः सामान्यविशे धर्मधर्मिणोरभेदे अन्यतरस्वभावाभावः षयोः भावाभावयोश्च तादात्म्याभावः निर्बीजकल्पनाया असंभवात् न काल्पनिकः धर्मधर्मिभावः भेदाभेदात्मकत्वे चार्थानां संशयाद्यष्टदोषाः 360 स्वपररूपतया भावाभावात्मकत्वेन वस्तुन उपअनेकान्ते मुक्तोऽप्यमुक्तः स्यात् लब्धेः न विरोधः (उत्तरपक्षः) भिन्नप्रतिभासत्वं किं भिन्नप्रमाण न स्वरूपसत्त्वमेव पररूपासत्त्वम् 365 ग्राह्यत्वमिष्टम् , भिन्नाकारावभासित्वं वा ? ,, सत्त्वासत्त्वयोः सर्वथाऽभेदे विभिन्ननिमित्तकथञ्चिद्भिन्नाकारत्वमिष्टम् , सर्वथा वा ? , निवन्धनत्वानुपपत्तिः दूरपादपादिना अनैकान्तिकञ्च भिन्नप्रतिभासत्वम् ,, प्रतिनियतस्वरूपव्यवस्थान्यथानुपपत्तेः प्रतिनिकथञ्चिद्भेदग्राहकञ्च प्रत्यक्षमेव यतकार्यकारित्वान्यथानुपपत्तेश्च सदसदाभिन्नार्थक्रियाकारित्वं नर्तक्यादिना व्यभिचारि , त्मकं वस्तु भिन्नकारणप्रभवत्वमङ्करादिना व्यभिचारि इतरेतराभाववशाद्वस्तुव्यवस्थायां न इतरेतभिन्नकालत्वादपि अप्राप्तपटावस्थतन्तुभ्यः राभावस्य स्वतन्त्रता पटस्य भेदः, प्राप्तपटावस्थतन्तुभ्यो वा ? , भावधर्मत्वे घटस्य, भूतलस्य, उभयस्य वा धर्मः?,, विरुद्धधर्माध्यासो धूपदहनादिना व्यभिचारी , घटपटादिदृष्टान्तः साध्यसाधनविकलः अभावरूपतया भावरूपतायाः प्रासीकरणं किं स्वतन्तुपटेत्यादिसंज्ञाभेदस्य अवस्थाविशेषनिब रूपापहाररूपम् , एकाश्रयप्रतिषेधात्मकंवा 1368 न्धनत्वात् सुनयप्रतीतैकान्तस्यैव नञा प्रतिषेधात् , संज्ञाभेदः अनैकान्तिकः प्रमाणापेक्षया अनेकान्तः नयापेक्षया एकान्तः , 361
| SR No. | 004326 |
| Book Title | Nyayakumudchandra Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mahendramuni |
| Publisher | Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti |
| Publication Year | 1938 |
| Total Pages | 598 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 14 MB |