Nyayakumudchandra Part 1

SR No.: 004326
Original Sutra Author: N/A
Author: Mahendramuni
Publisher: Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti
Publication Year: 1938
Total Pages: 598
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 14 MB

Page 165

15 89 विषयानुक्रमणिका 'इदमिदानीमिह सत् / इत्यत्र तत्प्राक्प्रध्वंसाभावयोर्यु- ईश्वरवादः 97-109 गपत्प्रतिभासे युगपज्जन्ममरणव्यपदेशप्रसङ्गः 88 (पूर्वपशः) शित्यादिकं बुद्धिमत्पूर्वक कार्यत्वात् 97 क्रमेण प्रतीतौ नानन्तेन कालेन सर्वज्ञता सावयवत्वात् कार्यत्वम् (उत्तरपक्षः) सुनिश्चितासंभवद्बाधकप्रमाणत्वात् बुद्धिमत्कर्तृपूर्वकत्वमात्रेण व्याप्तिः न विशेषेण सर्वज्ञस्य सिद्धिः अतो नेष्टविघातकृत् न प्रत्यक्षं सर्वत्र सर्वदा सर्वज्ञाभावं साधयति , सर्वज्ञता च अखिलकार्यकरणादेव . 99 निवर्तमानमपि प्रत्यक्षं सर्वज्ञस्याकारणत्वादव्यापक- ईश्वरज्ञानादीनां नित्यत्वम् त्वाच्च न स्वनिवृत्तौ तदभावं साधयितु समर्थम्९० सकलकारकाधिष्ठातृतया एकत्वसिद्धिः अध्यक्षनिवृत्त्यर्थाभावयोः कार्यकारणव्याप्यव्या- . जीर्णकूपादिगतकार्यत्वस्य क्षित्यादावभावात् पकभावाऽभावः असिद्धत्वस्य परिहारः 100 धर्मिसाध्यसाधनानां स्वरूपाप्रसिद्धेः नानु ईश्वरस्य अदृष्टापेक्षस्य कर्तृत्वात् दुःखिप्राणिमानमपि सर्वज्ञबाधकम् विधानाऽविरोधः 100 सर्वज्ञस्य तत्कारणस्य तत्कार्यस्य तद्व्यापकस्य धर्माधर्मयोरचेतनत्वान्न चेतनानधिष्ठितयोः वाऽनुपलम्भः न सर्वज्ञाभावप्रसाधकः 91 प्रवृत्तिः तद्ग्रहणस्वभावत्वे सति प्रक्षीणप्रतिबन्धप्रत्यय- ( उत्तरपक्षः ) सावयवत्वरूपकार्यत्वहेतोः / त्वाद्धेतोः सर्वज्ञत्वसिद्धिः खण्डनम् साक्षात् विरुद्धविधिरपि न सर्वज्ञाभावसाधिका 92 स्वकारणसत्तासमवायरूपकार्यत्वस्य निरासः , तद्वथापकविरुद्धस्य, तत्कारणविरुद्धस्य, तद्विरुद्ध कृतमितिप्रत्ययविषयत्वरूपकार्यत्वस्य खंडनम् , कार्यस्य वा विधिरपि न सर्वज्ञाभावसाधिका 92 विकारित्वरूपकार्यत्वस्य प्रतिविधानम् वक्तृत्वादिहेतवो न सर्वज्ञबाधकाः जगतः सदा सत्त्वात् कार्यत्वाभावः जमिन्यादयो न तदभावतत्त्वज्ञाः सत्त्वपुरुषत्व कार्यमात्रस्य कारणमात्रेणाविनाभावः न तु * वक्तृत्वादे रथ्यापुरुषवत् बुद्धिमता अर्थापत्त्युपमानयोरपि न तद्बाधकत्वम् 94 कृतबुद्धयुत्पादकत्वरूपकार्यत्वविशेषस्य हेतुत्वे सर्वज्ञस्य असर्वज्ञतुल्यशरीरसंस्थानतया उपमेयता, क्षित्यादावसिद्धत्वम् प्रामाणिकस्य कृतबुद्धिसद्भावे केन प्रमाणेन इन्द्रियज्ञानेन अर्थपरिच्छेदकतया, खरविषाण प्रामाणिकत्वम् ? 102 वन्नीरूपतया वा ? विरुद्धः कार्यत्वहेतुः सशरीरासर्वज्ञकर्तृसिद्धेः 103 अपौरुषेयो पौरुषेयो वा आगमोऽपिन तद्बाधकः९५ प्रयोक्तृत्वस्य शक्तिपरिज्ञानाविनाभावाभावः तुच्छा प्रमाणपञ्चकनिवृत्तिः नाभावसाधिका 96 , अविनाभावे वा न समस्तकारकपरिज्ञानं प्रमाणपञ्चकविनिर्मुक्तात्मा, तदन्यज्ञानं वाऽपि नाभावं साधयति प्रयोक्तृत्वे आवश्यकम् 104 अतीतादिकालीनं वस्तु स्वरूपेण विशदतया अकृष्टप्रभवैः तादिभिः व्यभिचारी कार्यत्वहेतुः 104 प्रतिभाति कालात्ययापदिष्टः कार्यत्वहेतुः 105 सर्वज्ञज्ञाने यद् यत्र यथाऽवस्थितं तत्तत्र तथा ईश्वरस्यादृश्यत्वे किं शरीराभावः कारणम् , ... विशदतया चकास्ति विद्यादिप्रभावः, जातिविशेषो वा? 101