Page Text
________________ 12 विषयानुक्रमणिका विपरीतख्याती बाह्यार्थसिद्धयभावाख्यदोषस्य ज्ञानरूपत्वे च 'अहं रजतम्' इति प्रतीतिःस्यात् 62 परिहारः ज्ञानस्य बाह्यार्थविषयत्वाभावे कथं नियताकारविपर्ययज्ञाने अख्यातिवादः तया उत्पत्तिः आत्मख्यातिमते छेदाभिघाताद्यभावः ( पूर्वपक्षः ) विपर्ययज्ञाने रजतसत्ता, तद भावः, शुक्तिशकलम् , रजताकारेण शुक्ति- विपर्ययज्ञाने अनिवचनीयार्थख्यातिवादः 63 शकलं वा नालम्बनम् इत्यख्यातिः 60 प्रतिभासमानार्थस्य सदसदुभयानुभयादिभिः वक्तु( उत्तरपक्षः ) विपर्ययस्य निर्विषयत्वे विशेषतो ___ मशक्तः अनिर्वचनीयार्थख्यातिः व्यपदेशाभावः (उत्तरपक्षः) ख्यातिः किं ख्या प्रकथने इत्यस्य ख्यातेरभावे भ्रान्तिसुषुप्तावस्थयोरविशेषः ख्या प्रथने इत्यस्य वा प्रयोगः? ईषत्ख्यातित्वे विपरीतख्यातित्वमेव अनिर्वचनीयपक्षे ज्ञानव्यपदेशयोरनुपपत्तिः / विपर्ययज्ञाने असत्ख्यातिवादः विपर्ययज्ञाने अलौकिकार्थख्यातिवादः 64 (पूर्वपक्षः) इदं रजतमिति प्रतिभासमानस्य अलौकिकस्य अन्तर्बहिर्वाऽनिरूपितार्थस्य ख्यातिः 64 नार्थधर्मत्वं न ज्ञानधर्मत्वम् , अतः असद्विष (उत्तरपक्षः) अन्यरूपप्रतिभासस्य अलौकिकत्वे / विपरीतख्यातित्वम् . यत्वम् (उत्तरपक्षः) असतः खपुष्पादिवत् प्रतिभासा अन्यक्रियाकारित्वस्य अन्यकारणप्रभवत्वस्य च भावात् अलौकिकत्वे अन्यार्थानामभावापत्तिः विप्रतिषिद्धं च असतः प्रतिभासनम् 61 अकारणप्रभवत्वे सद्रूपस्य नित्यत्वम् भ्रान्तिवैचित्र्याभावप्रसङ्गश्च असद्रूपस्य कथं 'इदं रजतम्' इति विधिरूपतया प्रतीतिः ? ' 64 अर्थमात्रनिबन्धनप्रवृत्त्यादिक्रियासत्त्वादर्थक्रियाकारित्वमप्यस्ति विपरीतख्यातिरूपविपर्ययज्ञानस्य सिद्धिः 64-66 विपर्ययज्ञाने प्रसिद्धार्थख्यातिवादः . 61 (पूर्वपक्षः) रजतज्ञानस्य रजतालम्बनत्वे असत्ख्यातित्वम् (पूर्वपक्षः) असतः प्रतिभासाभावात् प्रमाणसि शुक्तिकालम्बनत्वे रजताकारतयाऽनुत्पत्तिः द्धस्यैवार्थस्य ख्यातिः 61 (उत्तरपक्षः) रजतमेव तत्रालम्बनम् , असप्रतिभासकाले तदर्थस्य तत्र सत्त्वमस्त्येव ख्याती अत्यन्तासतः प्रतिभासः अत्र तु ( उत्तरपक्षः) प्रसिद्धार्थख्याती भ्रान्ताभ्रान्त दोषवशात् देशान्तरादौ सतः व्यवहाराभावः बाध्यबाधकभावाभावश्च 61 सदृशार्थदर्शनोद्भूतस्मृत्युपस्थापितार्थग्राहितया प्रतिभासकाले उदकादेः सत्त्वे तच्चिह्नस्य भूस्निग्ध अतद्देशार्थग्राहित्वेऽप्यस्य न विश्वग्रहणप्रसक्तिः,, तादेरुपलम्भप्रसङ्गः 'रजतमिदम् ' इति ज्ञानस्य प्रत्यभिज्ञानात्मकत्वेन / विपर्ययज्ञाने आत्मख्यातिवादः स्मृत्यपेक्षित्वमप्यविरुद्धम् अनाद्यविद्यावशाज्ज्ञानस्यैवायमाकारो बहिः निगृहितनिजाकारा परिगृहीतरजताकारा शुक्तिका स्थिरत्वेन प्रतिभासते वा तदालम्बनम् ( उत्तरपक्षः ) स्वाकारमात्र ग्राहित्वे भ्रान्ता अङ्गुल्या निर्दिष्टस्य शुक्तिशकलस्य विषयत्वेनैव भ्रान्तविवेकः बाध्यबाधकभावश्चानुपपन्नः / अपेक्षा
| SR No. | 004326 |
| Book Title | Nyayakumudchandra Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mahendramuni |
| Publisher | Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti |
| Publication Year | 1938 |
| Total Pages | 598 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 14 MB |