________________ 100. 25 ] विष्णुपर्व [ 100. 53 तं प्रस्थितमभिप्रेक्ष्य पार्थिवाः प्राहुरीश्वरम्। / या त्वमेवं महादेहैः श्वापदैरुपशोभिता / गुह्यं मत्रमजानन्तो वचनं नारदेरितम् / / 25 ह्रदिनी सागरं यासि रक्षन्ती तापसालयान् // 40 आश्चर्य इत्यभिहितो धन्योऽसीति च माधव / एवमुक्ता ततो गङ्गा रूपिणी प्रत्यभाषत / दक्षिणाभिः सहेत्येवं प्रत्युक्तेऽपि च नारदे // 26 नारदं देवगन्धर्व शक्रस्य दयितं द्विजम् // 41 किमेतन्नाभिजानीमो दिव्यं मत्रपदं महत् / / नाहं धन्या द्विजश्रेष्ठ नाप्याश्चर्योपशोभिता / यदि श्राव्यमिदं कृष्ण श्रोतुमिच्छाम तत्त्वतः // 27 तव सत्ये निविष्टस्य वाक्यं मां प्रतिबाधते // 42 तानुवाच ततः कृष्णः सर्वान्पार्थिवपुंगवान् / लोकाश्चर्यकरो लोके धन्यश्चैवार्णवो द्विज / श्रोतव्यं नारदस्त्वेष द्विजो वः कथयिष्यति // 28 यत्राहमिव विस्तीर्णाः शतशो यान्ति निम्नगाः॥४३ ब्रहि नारद तत्त्वार्थं श्राव्यन्तां पृथिवीक्षितः / सोऽहं त्रिपथगावाक्यं श्रुत्वार्णवमुपस्थितः / यत्त्वयाभिहितं वाक्यं मया च प्रतिभाषितम् // 29 आश्चर्यः खलु लोकानां धन्यश्चासि महार्णव / स पीठे काश्चने शुभ्रे सूपविष्टः स्वलंकृतः / तेन खल्वसि योनिस्त्वमम्भसा सलिलेश्वरः // 44 प्रभवं तस्य वाक्यस्य प्रवक्तुमुपचक्रमे // 30 स्थाने त्वा वारिवाहिन्यः सरितो लोकभावनाः / श्रूयतां भो नृपश्रेष्ठा यावन्तः स्थ समागताः / इमाः समभिगच्छन्ति पन्यो लोकनमस्कृताः॥४५ अस्य प्रश्नस्य महतो यथा पारमहं गतः / / 31 समुद्रस्त्वेवमुक्तस्तु ततो मामब्रवीद्वचः / अहं कदाचिद्गङ्गायास्तीरे त्रिषवणातिथिः। स्वं जलौघतलं भित्त्वा व्युत्थितः पवनेरितः // 46 चराम्येकः क्षपापाये संदृश्यति दिवाकरे // 32 मा मैवं देवगन्धर्व नास्म्याश्चर्यो द्विजोत्तम / अपश्यमश्मकूटाभं कपालद्वयदेहिनम् / वसुधेयं मुने धन्या यत्राहमुपरि स्थितः / क्रोशमण्डलविस्तारं तावद्वृत्तं समन्ततः / / 33 ऋते तु पृथिवीं लोके किमाश्चर्यमतः परम् // 47 चतुरश्चरणसंश्लिष्टं क्लिन्नं शैवलपङ्किलम् / सोऽहं सागरवाक्येन क्षिति क्षितितले स्थितः / मम वीणाकृतिं कूर्म गजचर्मचयोपमम् // 34 कौतूहलसमाविष्टो ह्यब्रुवं जगतो गतिम् // 48 सोऽहं तं पाणिना स्पृष्ट्वा प्रोक्तवाञ्जलचारिणम् / धरित्रि देहिनां योनिर्धन्या खल्वसि शोभने / त्वमाश्चर्यशरीरोऽसि कूर्म धन्यश्च मे मतः // 35 आश्चर्या चासि भूतेषु महत्या क्षमया युते // 49 यस्त्वमेवमभेद्याभ्यां कपालाभ्यां समावृतः / तेन खल्वसि लोकानां धरणी मनुजारणिः / तोये चरसि निःशङ्कः किंचिदप्यविचिन्तयन् // 36 / क्षमा त्वत्तः प्रसूता च कर्म चाम्बरगामिनाम् // 50 स मामुवाचाम्बुचरः कूर्मो मानुषवत्स्वयम् / ततो भूः स्तुतिवाक्येन सा मयोक्तेन लज्जिता / किमाश्चयं मयि मुने धन्यश्चाहं कथं विभो // 37 विहाय सहजं धैर्यमथ मां प्रत्यभाषत // 51 गङ्गेयं निम्नगा धन्या किमाश्चर्यमतः परम् / देवगन्धर्व मा मैवं संग्रामकलहप्रिय / यत्राहमिव सत्त्वानि चरन्त्ययुतशो जले // 38 नास्मि धन्या न चाश्चर्या पारक्येयं धृतिर्मम // सोऽहं कुतूहलाविष्टो नदीं गङ्गामुपस्थितः। एते धन्या द्विजश्रेष्ठ पर्वता धारयन्ति माम् / धन्यासि त्वं नदीश्रेष्ठे नित्यमाश्चर्यदर्शने // 39 / एष्वाश्चर्याणि दृश्यन्ते एते लोकस्य सेतवः // 53 हरिवंश 24 - 185 -