________________ 58. 12] विष्णुपर्व [56. 40 नियत्नचरणाकारस्तस्थौ गिरिरिवाचलः // 12 तासां विलपितं श्रुत्वा तेषां च व्रजवासिनाम् / ददंशुर्दशनैस्तीक्ष्णैर्विषोत्पीडजलाविलैः / | एकभावशरीरज्ञ एकदेहो द्विधा कृतः।। ते कृष्णं सर्पपतयो न ममार च वीर्यवान् // 13 संकर्षणस्तु संक्रुद्धो बभाषे कृष्णमव्ययम् // 26 एतस्मिन्नन्तरे भीता गोपालाः सर्व एव ते / कृष्ण कृष्ण महाबाहो गोपानां नन्दिवर्धन / क्रन्दमाना व्रजं जग्मुर्बाष्पसंदिग्धया गिरा / / 14 दम्यतामेष वै क्षिप्रं सर्पराजो विषायुधः // 27 एष मोहं गतः कृष्णो मग्नो वै कालियहदे / | इमे नो बान्धवास्तात त्वां मत्वा मानुषं प्रभो। भक्ष्यते सर्पराजेन तदागच्छत माचिरम् // 15 परिदेवन्ति करुणं सर्वे मानुषबुद्धयः / / 28 नन्दगोपाय वै क्षिप्रं बल्लवाय निवेद्यताम् / / तच्छ्रुत्वा रौहिणेयस्य वाक्यं संज्ञासमीरितम् / एष ते कृष्यते पुत्रः सर्पणेति महाहदे // 16 विक्रीड्यास्फोटयाहू तद्भित्त्वा भोगबन्धनम् // 29 नन्दगोपस्तु तच्छ्रुत्वा वज्रपातोपमं वचः / तस्य पद्भथामथाक्रम्य भोगराशिं जलोक्षितम् / आर्तस्खलितविक्रान्तस्तं जगाम ह्रदोत्तमम् // 17 शिरोऽस्य कृष्णो जग्राह स्वहस्तेनावनाम्य च॥३० सबालयुवतीवृद्धः स च संकर्षणो युवा। तस्यारुहोह सहसा मध्यमं तन्महच्छिरः / आक्रीडं पन्नगेन्द्रस्य जनस्तं समुपागमत् // 18 सोऽस्य मूर्ध्नि स्थितः कृष्णो ननर्त रुचिराङ्गदः // नन्दगोपमुखा गोपास्ते सर्वे साश्रुलोचनाः / मृद्यमानः स कृष्णेन श्रान्तमूर्धा भुजंगमः / हाहाकारं प्रकुर्वन्तस्तस्थुस्तीरे हृदस्य वै // 19 / / आस्यैः सरुधिरोद्गारैः कातरं वाक्यमब्रवीत् // 32 वीडिता विस्मिताश्चैव शोकार्ताश्च पुनः पुनः / . अविज्ञानान्मया कृष्ण रोषोऽयं संप्रदर्शितः / केचित्तु कृष्ण हाहेति हा धिगित्यपरे पुनः / / दमितोऽहं हतविषो वशगस्ते वरानन // 33 अपरे हा हताः स्मेति रुरुदुर्भृशदुःखिताः // 20 तदाज्ञापय किं कुर्यां सदारापत्यबान्धवः / स्त्रियश्चैव यशोदां तां हा हतासीति चुक्रुशुः / कस्य वा वश्यतां यामि जीवितं मे प्रदीयताम् // या पश्यसि प्रियं पुत्रं सर्पराजवशं गतम् / पञ्चमूर्धानतं दृष्ट्वा सर्प सर्पारिकेतनः / संदितं सर्पभोगेन कृष्यमाणं यथा मृगम् // 21 अक्रुद्ध एव भगवान्प्रत्युवाचोरगेश्वरम् // 35 अश्मसारमयं नूनं हृदयं तेऽभिलक्ष्यते / तवास्मिन्यमुनातोये नैव स्थानं ददाम्यहम् / पुत्रं कथमिमं दृष्ट्वा यशोदे नावदीर्यते / / 22 गच्छार्णवजलं सर्प सभार्यः सहबान्धवः // 36 दुःखितं बत पश्यामो नन्दगोपं हृदान्तिके / यश्चेह भूयो दृश्येत स्थले वा यदि वा जले। न्यस्य पुत्रमुखे दृष्टिं निश्चेतनमवस्थितम् / / 23 तव भृत्यस्तनूजो वा क्षिप्रं वध्यः स मे भवेत् // यशोदामनुगच्छन्त्यः सर्पावासमिमं हृदम् / शिवं चास्य जलस्यास्तु त्वं च गच्छ महार्णवम् / प्रविशामो न यास्यामः सर्वा दामोदरं विना // 24 स्थाने त्विह भवेदोषस्तवान्तकरणो महान् // 38 दिवसः को विना सूर्यं विना चन्द्रेण का निशा।। मत्पदानि च ते सर्प दृष्ट्वा मूर्धसु सागरे / विना वृषेण का गावो विना कृष्णेन को व्रजः / गरुडः पन्नगरिपुस्त्वयि न प्रहरिष्यति // 39 विना कृष्णं न यास्यामो विवत्सा इव धेनवः // 25 / गृह्य मूर्धा तु चरणौ कृष्णस्योरगपुंगवः / - 107 -