________________ 13. 48. 33 ] अनुशासनपर्व [ 13. 49. 7 गोब्राह्मणार्थे साहाय्यं कुर्बाणा वै न संशयः। शरीरमिह सत्त्वेन नरस्य परिकृष्यते / आनृशंस्यमनुक्रोशः सत्यवाक्यमथ क्षमा // 33 ज्येष्ठमध्यावरं सत्त्वं तुल्यसत्त्वं प्रमोदते // 46 स्वशरीरैः परित्राणं बाह्यानां सिद्धिकारकम् / ज्यायांसमपि शीलेन विहीनं नैव पूजयेत् / मनुजव्याघ्र भवति तत्र मे नास्ति संशयः // 34 अपि शूद्रं तु सद्वृत्तं धर्मज्ञमभिपूजयेत् // 47 यथोपदेशं परिकीर्तितासु आत्मानमाख्याति हि कर्मभिर्नरः नरः प्रजायेत विचार्य बुद्धिमान् / __ स्वशीलचारित्रकृतैः शुभाशुभैः / विहीनयोनिर्हि सुतोऽवसादये प्रनष्टमप्यात्मकुलं तथा नरः त्तितीर्षमागं सलिले यथोपलम् // 35 - पुनः प्रकाशं कुरुते स्वकर्मभिः / / 48 अविद्वांसमलं लोके विद्वांसमपि वा पुनः / / योनिष्वेतासु सर्वासु संकीर्णास्वितरासु च / नयन्ते ह्युत्पथं नायः कामक्रोधवशानुगम् // 36 यत्रात्मानं न जनयेदुधस्ताः परिवर्जयेत् / / 49 स्वभावश्चैव नारीणां नराणामिह दूषणम् / इति श्रीमहाभारते अनुशासनपर्वणि इत्यर्थं न प्रसज्जन्ते प्रमदासु विपश्चितः / / 34 अष्टचत्वारिंशत्तमोऽध्यायः // 48 // युधिष्ठिर उवाच / वर्णापेतमविज्ञातं नरं कलुषयोनिजम् / युधिष्ठिर उवाच / आर्यरूपमिवानायं कथं विद्यामहे नृप / / 38 ब्रूहि पुत्रान्कुरुश्रेष्ठ वर्णानां त्वं पृथक्पृथक् / भीष्म उवाच / कीदृश्यां कीदृशाश्चापि पुत्राः कस्य च के च ते॥ योनिसंकलुषे जातं नानाचारसमाहितम् / विप्रवादाः सुबहुशः श्रूयन्ते पुत्रकारिताः / कर्मभिः सज्जनाची”विज्ञेया योनिशुद्धता // 39 अत्र नो मुह्यतां राजन्संशयं छेत्तुमर्हसि // 2 अनार्यत्वमनाचारः क्रूरत्वं निष्क्रियात्मता। भीष्म उवाच / पुरुषं व्यञ्जयन्तीह लोके कलुषयोनिजम् // 40 आत्मा पुत्रस्तु विज्ञेयस्तस्यानन्तरजश्च यः / पित्र्यं वा भजते शीलं मातृजं वा तथोभयम् / नियुक्तजश्व विज्ञेयः सुतः प्रसृतजस्तथा // 3 न कथंचन संकीर्णः प्रकृति स्वां नियच्छति // 41 पतितस्य च भार्यायां भ; सुसमवेतया / यथैव सदृशो रूपे मातापित्रोहिं जायते / तथा दत्तकृतौ पुत्रावध्यूढश्च तथापरः॥ 4 व्याघ्रश्चित्रैस्तथा योनि पुरुषः स्वां नियच्छति / / षडपध्वंसजाश्चापि कानीनापसदास्तथा / कुलस्रोतसि संछन्ने यस्य स्यायोनिसंकरः। इत्येते ते समाख्यातास्तान्विजानीहि भारत / / 5 संश्रयत्येव तच्छीलं नरोऽल्पमपि वा बहु // 43 युधिष्ठिर उवाच। आर्यरूपसमाचारं चरन्तं कृतके पथि / षडपध्वंसजाः के स्युः के वाप्यपसदास्तथा / स्ववर्णमन्यवर्णं वा स्वशीलं शास्ति निश्चये // 44 एतत्सर्वं यथातत्त्वं व्याख्यातुं मे त्वमर्हसि // 6 नानावृत्तेषु भूतेषु नानाकर्मरतेषु च / भीष्म उवाच / जन्मवृत्तसमं लोके सुश्लिष्टं न विरज्यते // 45 / त्रिषु वर्णेषु ये पुत्रा ब्राह्मणस्य युधिष्ठिर / - 2579 -