Mahabharat Samhita Part 04

SR No.: 004324
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publication Year: 1975
Total Pages: 846
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 10 MB

Page 315

14. 42. 9] आश्वमेधिकपर्व [ 14. 42. 38 अन्तरात्मेति चाप्येते नियताः पञ्च वायवः। द्विविधापीह विज्ञेया ब्रह्मयोनिः सनातना। वाङ्मनोबुद्धिरित्येभिः सार्धमष्टात्मकं जगत् // 9 तपः कर्म च यत्पुण्यमित्येष विदुषां नयः // 24 त्वग्घ्राणश्रोत्रचक्षूषि रसनं वाक्च संयता / द्विविधं कर्म विज्ञेयमिज्या दानं च यन्मखे / विशुद्धं च मनो यस्य बुद्धिश्चाव्यभिचारिणी // 10 जातस्याध्ययनं पुण्यमिति वृद्धानुशासनम् // 25 अष्टौ यस्याग्नयो ह्येते न दहन्ते मनः सदा।। एतद्यो वेद विधिवत्स मुक्तः स्याहिजर्षभाः / स तद्ब्रह्म शुभं याति यस्माद्भूयो न विद्यते // 11 | विमुक्तः सर्वपापेभ्य इति चैव निबोधत // 26 एकादश च यान्याहुरिन्द्रियाणि विशेषतः / आकाशं प्रथमं भूतं श्रोत्रमध्यात्ममुच्यते / अहंकारप्रसूतानि तानि वक्ष्याम्यहं द्विजाः // 12 अधिभूतं तथा शब्दो दिशस्तत्राधिदैवतम् // 27 श्रोत्रं त्वक्चक्षुषी जिह्वा तासिका चैव पञ्चमी। द्वितीयं मारुतो भूतं त्वगध्यात्मं च विश्रुतम् / पादौ पायुरुपस्थं च हस्तौ वाग्दशमी भवेत् // 13 / स्पष्टव्यमधिभूतं च विद्युत्तत्राधिदैवतम् // 28 इन्द्रियग्राम इत्येष मन एकादशं भवेत् / तृतीयं ज्योतिरित्याहुश्चक्षुरध्यात्ममुच्यते / एतं प्रामं जयेत्पूर्वं ततो ब्रह्म प्रकाशते // 14 / अधिभूतं ततो रूपं सूर्यस्तत्राधिदैवतम् / / 29 बुद्धीन्द्रियाणि पश्चाहुः पश्च कर्मेन्द्रियाणि च / चतुर्थमापो विज्ञेयं जिह्वा चाध्यात्ममिष्यते / श्रोत्रादीन्यपि पञ्चाहुर्बुद्धियुक्तानि तत्त्वतः // 15 अधिभूतं रसश्चात्र सोमस्तत्राधिदैवतम् // 30 अविशेषाणि चान्यानि कर्मयुक्तानि तानि तु / पृथिवी पञ्चमं भूतं घ्राणश्चाध्यात्ममिष्यते। उभयत्र मनो ज्ञेयं बुद्धिादशमी भवेत् / / 16 अधिभूतं तथा गन्धो वायुस्तत्राधिदैवतम् // 31 इत्युक्तानीन्द्रियाणीमान्येकादश मया क्रमात् / एष पञ्चसु भूतेषु चतुष्टयविधिः स्मृतः / मन्यन्ते कृतमित्येव विदित्वैतानि पण्डिताः // 17 अतः परं प्रवक्ष्यामि सर्वं त्रिविधमिन्द्रियम् // 32 त्रीणि स्थानानि भूतानां चतुर्थं नोपपद्यते / पादावध्यात्ममित्याहुाह्मणास्तत्त्वदर्शिनः / स्थलमापस्तथाकाशं जन्म चापि चतुर्विधम् / / 18 अधिभूतं तु गन्तव्यं विष्णुस्तत्राधिदैवतम् // 33 अण्डजोद्भिजसंस्वेदजरायुजमथापि च / अवाग्गतिरपानश्च पायुरध्यात्ममिष्यते / चतुर्धा जन्म इत्येतद्भूतग्रामस्य लक्ष्यते // 19 अधिभूतं विसर्गश्च मित्रस्तत्राधिदैवतम् 34 अचराण्यपि भूतानि खेचराणि तथैव च / प्रजनः सर्वभूतानामुपस्थोऽध्यात्ममुच्यते / अण्डजानि विजानीयात्सर्वांश्चैव सरीसृपान् // 20 अधिभूतं तथा शुक्रं दैवतं च प्रजापतिः // 35 संस्वेदाः कृमयः प्रोक्ता जन्तवश्च तथाविधाः / हस्तावध्यात्ममित्याहुरध्यात्मविदुषो जनाः / जन्म द्वितीयमित्येतज्जघन्यतरमुच्यते / / 21 अधिभूतं तु कर्माणि शकस्तत्राधिदैवतम् // 36 भित्त्वा तु पृथिवीं यानि जायन्ते कालपर्ययात् / वैश्वदेवी मनःपूर्वा वागध्यात्म मिहोच्यते / उद्भिज्जानीति तान्याहुर्भूतानि द्विजसत्तमाः // 22 वक्तव्यमधिभूतं च वह्निस्तत्राधिदैवतम् // 37 द्विपादबहुपादानि तिर्यग्गतिमतीनि च।। अध्यात्म मन इत्याहुः पञ्चभूतानुचारकम् / जरायुजानि भूतानि वित्त तान्यपि सत्तमाः // 23 अधिभूतं च मन्तव्यं चन्द्रमाश्चाधिदेवतम् // 38 - 2795 -