Mahabharat Samhita Part 04

SR No.: 004324
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publication Year: 1975
Total Pages: 846
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 10 MB

Page 314

14. 40. 1] महाभारते [ 14. 42.8 40 अहंकारश्च भूतादिवैकारिक इति स्मृतः / ब्रह्मोवाच / तेजसश्चतना धातुः प्रजासर्गः प्रजापतिः // 2 अव्यक्तात्पूर्वमुत्पन्नो महानात्मा महामतिः / देवानां प्रभवो देवो मनसश्च त्रिलोककृत् / आदिगुणानां सर्वेषां प्रथमः सर्ग पुच्यते // 1 अहमित्येव तत्सर्वमभिमन्ता स उच्यते // 3 महानात्मा मतिर्विष्णुर्विश्वः शंभुश्च वीर्यवान् / अध्यात्मज्ञाननित्यानां मुनीनां भावितात्मनाम् / बुद्धिः प्रज्ञोपलब्धिश्च तथा ख्यातिधृतिः स्मृतिः // स्वाध्यायक्रतुसिद्धानामेष लोकः सनातनः // 4 पर्यायवाचकैः शब्दमहानात्मा विभाव्यते। अहंकारेणाहरतो गुणानिमातं जानन्ब्राह्मणो विद्वान्न प्रमोहं निगच्छति // 3 न्भूतादिरेवं सृजते स भूतकृत् / सर्वतःपाणिपादश्च सर्वतोक्षिशिरोमुखः / वैकारिकः सर्वमिदं विचेष्टते सर्वतःश्रुतिमाल्लोके सर्वं व्याप्य स तिष्ठति // 4 स्वतेजसा रञ्जयते जगत्तथा // 5 महाप्रभार्चिः पुरुषः सर्वस्य हृदि निश्रितः। इति श्रीमहाभारते आश्वमेधिकपर्वणि अणिमा लघिमा प्राप्तिरीशानो ज्योतिरव्ययः // 5 ___एकचत्वारिंशोऽध्यायः // 41 // तत्र बुद्धिमतां लोकाः संन्यासनिरताश्च ये। 42 ध्यानिनो नित्ययोगाश्च सत्यसंधा जितेन्द्रियाः // 6 ब्रह्मोवाच / ज्ञानवन्तश्च ये केचिदलुब्धा जितमन्यवः / / अहंकारात्प्रसूतानि महाभूतानि पञ्च वै / प्रसन्नमनसो धीरा निर्ममा निरहंकृताः / पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पश्चमम् // 1 विमुक्ताः सर्व एवैते महत्त्वमुपयान्ति वै // 7 तेषु भूतानि मुह्यन्ते महाभूतेषु पञ्चसु / आत्मनो महतो वेद यः पुण्यां गतिमुत्तमाम् / शब्दस्पर्शनरूपेषु रसगन्धक्रियासु च // 2 स धीरः सर्वलोकेषु न मोहमधिगच्छति / महाभूतविनाशान्ते प्रलये प्रत्युपस्थिते / विष्णुरेवादिसर्गेषु स्वयंभूर्भवति प्रभुः // 8 सर्वप्राणभृतां धीरा महदुत्पद्यते भयम् // 3 एवं हि यो वेद गुहाशयं प्रभु यद्यस्माज्जायते भूतं तत्र तत्प्रविलीयते / नरः पुराणं पुरुषं विश्वरूपम् / लीयन्ते प्रतिलोमानि जायन्ते चोत्तरोत्तरम् // 4 हिरण्मयं बुद्धिमतां परां गतिं ततः प्रलीने सर्वस्मिन्भूते स्थावरजङ्गमे / ___स बुद्धिमान्चुद्धिमतीत्य तिष्ठति // 9 स्मृतिमन्तस्तदा धीरा न लीयन्ते कदाचन // 5 इति श्रीमहाभारते आश्वमेधिकपर्वणि शब्दः स्पर्शस्तथा रूपं रसो गन्धश्च पञ्चमः / चत्वारिंशोऽध्यायः // 40 // क्रियाकारणयुक्ताः स्युरनित्या मोहसंज्ञिताः // 6 लोभप्रजनसंयुक्ता निर्विशेषा ह्यकिंचनाः / ब्रह्मावाच। मांसशोणितसंघाता अन्योन्यस्योपजीविनः // 7 य उत्पन्नो महान्पूर्वमहंकारः स उच्यते / बहिरात्मान इत्येते दीनाः कृपणवृत्तयः / अहमित्येव संभूतो द्वितीयः सर्ग उच्यते // 1 प्राणापानावुदानश्च समानो व्यान एव च // 8 - 2794 -