Mahabharat Samhita Part 04

SR No.: 004324
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publication Year: 1975
Total Pages: 846
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 10 MB

Page 310

14. 35. 31] महाभारते [14. 36. 17 नोपैति यावदध्यात्मं तावदेतान्न पश्यति / / त्रीणि स्रोतांसि यान्यस्मिन्नाप्यायन्ते पुनः पुनः / तस्योपायं प्रवक्ष्यामि पुरस्तात्तं निबोधत // 31 प्रणाड्यस्तिस्र एवैताः प्रवर्तन्ते गुणात्मिकाः॥ फलमूलानिलभुजां मुनीनां वसतां वने / तमो रजस्तथा सत्त्वं गुणानेतान्प्रचक्षते / वानप्रस्थं द्विजातीनां त्रयाणामुपदिश्यते // 32 अन्योन्यमिथुनाः सर्वे तथान्योन्यानुजीविनः॥४ सर्वेषामेव वर्णानां गार्हस्थ्यं तद्विधीयते / अन्योन्यापाश्रयाश्चैव तथान्योन्यानुवर्तिनः। श्रद्धालक्षणमित्येवं धर्म धीराः प्रचक्षते // 33 अन्योन्यव्यतिषक्ताश्च त्रिगुणाः पञ्च धातवः॥ 5 इत्येते देवयाना यः पन्थानः परिकीर्तिताः / तमसो मिथुनं सत्त्वं सत्त्वस्य मिथुनं रजः / मद्भिरध्यासिता धीरैः कर्मभिधर्मसेतवः / / 34 रजसश्चापि सत्त्वं स्यात्सत्त्वस्य मिथुनं तमः // 6 एतेषां पृथगध्यास्ते यो धर्म संशितव्रतः। नियम्यते तमो यत्र रजस्तत्र प्रवर्तते / कालात्पश्यति भूतानां सदैव प्रभवाप्ययौ // 35 नियम्यते रजो यत्र सत्त्वं तत्र प्रवर्तते // . अतस्तत्त्वानि वक्ष्यामि याथातथ्येन हेतुना।। नैशात्मकं तमो विद्यात्रिगुणं मोहसंज्ञितम् / विषयस्थानि सर्वाणि वर्तमानानि भागशः / / 36 भधर्मलक्षणं चैव नियतं पापकर्मसु / / 8 महानात्मा तथाव्यक्तमहंकारस्तथैव च। प्रवृत्त्यात्मकमेवाहू रजः पर्यायकारकम् / इन्द्रियाणि दशैकं च महाभूतानि पञ्च च // 37 प्रवृत्तं सर्वभूतेषु दृश्यतोत्पत्तिलक्षणम् / / 9 विशेषाः पञ्चभूतानामित्येषा वैदिकी श्रुतिः / प्रकाशं सर्वभूतेषु लाघवं श्रधानता / चतुर्विशतिरेषा वस्तत्त्वानां संप्रकीर्तिता / / 38 सात्त्विक रूपमेवं तु लाघवं साधुसंमितम् // 10 तत्त्वानामथ यो वेद सर्वेषां प्रभवाप्ययौ। एतेषां गुणतत्त्वं हि श्यते हेत्वहेतुभिः / स धीरः सर्वभूतेषु न मोहमधिगच्छति // 39 समासव्यासयुक्तानि तत्त्वतस्तानि वित्त मे // 11 तत्त्वानि यो वेदयते यथातथं संमोहोऽज्ञानमत्यागः कर्मणामविनिर्णयः / ___ गुणांश्च सर्वानखिलाश्च देवताः / स्वप्नः सम्भो भयं लोभः शोकः सुकृतदूषणम् // विधूतपाप्मा प्रविमुच्य बन्धन अस्मृतिश्चाविपाकश्च नास्तिक्यं भिन्नवृत्तिता। स सर्वलोकानमलान्समश्नुते // 40 निर्विशेषत्वमन्धत्वं जघन्यगुणवृत्तिता // 13 इति श्रीमहाभारते आश्वमेधिकपर्वणि अकृते कृतमानित्वमज्ञाने ज्ञानमानिता / पञ्चत्रिंशोऽध्यायः // 35 // अमैत्री विकृतो भावो अश्रद्धा मूढभावना // 14 अनार्जवमसंज्ञत्वं कर्म पापमचेतना / ब्रह्मोवाच / गुरुत्वं सन्नभावत्वमसितत्वमवाग्गतिः // 15 तदव्यक्तमनुद्रिक्तं सर्वव्यापि ध्रुवं स्थिरम् / सर्व एते गुणा विप्रास्तामसाः संप्रकीर्तिताः / नवद्वारं पुरं विद्यात्रिगुणं पञ्चधातुकम् / / 1 ये चान्ये नियता भावा लोकेऽस्मिन्मोहसंज्ञिताः // एकादशपरिक्षेपं मनो व्याकरणात्मकम् / तत्र तत्र नियम्यन्ते सर्वे ते तामसा गुणाः / बुद्धिस्वामिकमित्येतत्परमेकादशं भवेत् // 2 | परिवादकथा नित्यं देवब्राह्मणवैदिकाः // 17 - 2790 -