Mahabharat Samhita Part 04

SR No.: 004324
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publication Year: 1975
Total Pages: 846
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 10 MB

Page 297

14. 22. 2] आश्वमेधिकपर्व [ 14. 22. 28 घ्राणं चक्षुश्च जिह्वा च त्वक्श्रोत्रं चैव पञ्चमम् / न श्रोत्रं बुध्यते शब्दं मया हीनं कथंचन / मनो बुद्धिश्च सप्तैते होतारः पृथगाश्रिताः // 2 प्रवरं सर्वभूतानामहमस्मि सनातनम् // 15 सूक्ष्मेऽवकाशे सन्तस्ते न पश्यन्तीतरेतरम् / अगाराणीव शून्यानि शान्तार्चिष इवाग्नयः / एतान्वै सप्तहोनुंस्त्वं स्वभावाद्विद्धि शोभने // 3 इन्द्रियाणि न भासन्ते मया हीनानि नित्यशः / / ब्राह्मण्युवाच। काष्ठानीवाशुष्काणि यतमानैरपीन्द्रियैः / सूक्ष्मेऽवकाशे सन्तस्ते कथं नान्योन्यदर्शिनः / गुणार्थानाधिगच्छन्ति मामृते सर्वजन्तवः // 17 कथंस्वभावा भगवन्नेतदाचक्ष्व मे विभो // 4 __ इन्द्रियाण्यूचुः। एवमेतद्भवेत्सत्यं यथैतन्मन्यते भवान् / ब्राह्मण उवाच / ऋतेऽस्मानस्मदर्थास्तु भोगान्भुङ्क्ते भवान्यदि // 18 गुणाज्ञानमविज्ञानं गुणिज्ञानमभिन्नता / यद्यस्मासु प्रलीनेषु तर्पणं प्राणधारणम् / परस्परगुणानेते न विजानन्ति कर्हिचित् // 5 भोगान्भुते रसान्भुझे यथैतन्मन्यते तथा // 19 जिह्वा चक्षुस्तथा श्रोत्रं त्वङ्मनो बुद्धिरेव च / अथ वास्मासु लीनेषु तिष्ठत्सु विषयेषु च / न गन्धानधिगच्छन्ति घ्राणस्तानधिगच्छति // 6 यदि संकल्पमात्रेण भुङ्क्ते भोगान्यथार्थवत् // 20 घ्राणं चक्षुस्तथा श्रोत्रं त्वङ्मनो बुद्धिरेव च / / अथ चेन्मन्यसे सिद्धिमस्मदर्थेषु नित्यदा / न रसानधिगच्छन्ति जिह्वा तानधिगच्छति // 7 घ्राणेन रूपमादत्स्व रसमादत्स्व चक्षुषा // 21 घ्राणं जिह्वा तथा श्रोत्रं त्वङ्मनो बुद्धिरेव च / श्रोत्रेण गन्धमादत्स्व निष्ठामादत्स्व जिह्वया। न रूपाण्यधिगच्छन्ति चक्षुस्तान्यधिगच्छति // 8 त्वचा च शब्दमादत्स्व बुद्ध्या स्पर्शमथापि च // घ्राणं जिह्वा च चक्षुश्च श्रोत्रं बुद्धिर्मनस्तथा / बलवन्तो ह्यनियमा नियमा दुर्बलीयसाम् / न स्पर्शानधिगच्छन्ति त्वक्च तानधिगच्छति // 9 भोगानपूर्वानादत्स्व नोच्छिष्टं भोक्तुमर्हसि // 23 घाणं. जिह्वा च चक्षुश्न त्वङ्मनो बुद्धिरेव च।। यथा हि शिष्यः शास्तारं श्रुत्यर्थममिधावति / न शब्दानधिगच्छन्ति श्रोत्रं तानधिगच्छति // 10 ततः भुतमुपादाय श्रुतार्थमुपतिष्ठति // 24 घाणं जिह्वा च चक्षुश्च त्वक्श्रोत्रं बुद्धिरेव च / विषयानेवमस्माभिर्दर्शितानभिमन्यसे / संशयानाधिगच्छन्ति मनस्तानधिगच्छति // 11 अनागतानतीतांश्च स्वप्ने जागरणे तथा // 25 घ्राणं जिह्वा च चक्षुश्च त्वक्श्रोत्रं मन एव च / वैमनस्यं गतानां च जन्तूनामल्पचेतसाम् / न निष्ठामधिगच्छन्ति बुद्धिस्तामधिगच्छति // 12 अस्मदर्थे कृते कार्ये दृश्यते प्राणधारणम् // 26 अत्राप्युदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम् / बहूनपि हि संकल्पान्मत्वा स्वप्नानुपास्य च / इन्द्रियाणां च संवादं मनसश्चैव भामिनि // 13 / बुभुक्षया पीड्यमानो विषयानेव धावसि // 27 मन उवाच / अगारमद्वारमिव प्रविश्य न घ्राति मामृते घ्राणं रसं जिह्वा न बुध्यते / संकल्पभोगो विषयानविन्दन् / रूपं चक्षुर्न गृह्णाति त्वक्स्पर्श नावबुध्यते / / 14 / प्राणक्षये शान्तिमुपैति नित्यं म.भा. 36 -2777 -