________________ 13. 148. 8] महाभारते [ 13. 148. 38 भीष्म उवाच / तीर्थानां गुरवस्तीर्थं शुचीनां हृदयं शुचि। / दुराचाराश्च दुर्धर्षा दुर्मुखाश्चाप्यसाधवः / दर्शनानां परं ज्ञानं संतोषः परमं सुखम् // 22. साधवः शीलसंपन्नाः शिष्टाचारस्य लक्षणम् // 8 सायं प्रातश्च वृद्धानां शृणुयात्पुष्कला गिरः / राजमार्गे गवां मध्ये गोष्ठमध्ये च धर्मिणः / श्रुतमाप्नोति हि नरः सततं वृद्धसेवया // 23 नोपसेवन्ति राजेन्द्र सर्ग मूत्रपुरीषयोः // 9 / स्वाध्याये भोजने चैव दक्षिणं पाणिमुद्धरेत् / पश्चानामशनं दत्त्वा शेषमश्नन्ति साधवः / यच्छेद्वाङ्मनसी नित्यमिन्द्रियाणां च विभ्रमम् // न जल्पन्ति च भुञ्जाना न निद्रान्त्यापाणयः॥१० संस्कृतं पायसं नित्यं यवागू कृसरं हविः / चित्रभानुमनड्वाहं देवं गोष्ठं चतुष्पथम् / अष्टकाः पितृदेवत्या वृद्धानामभिपूजनम् // 25 ब्राह्मणं धार्मिकं चैत्यं ते कुर्वन्ति प्रदक्षिणम् // 11 श्मश्रुकर्मणि मङ्गल्यं क्षुतानामभिनन्दनम् / वृद्धानां भारतप्तानां स्त्रीणां बालातुरस्य च / व्याधितानां च सर्वेषामायुषः प्रतिनन्दनम् // 26 ब्राह्मणानां गवां राज्ञां पन्थानं ददते च ते / / 12 न जातु त्वमिति ब्रूयादापन्नोऽपि महत्तरम् / अतिथीनां च सर्वेषां प्रेष्याणां स्वजनस्य च / त्वंकारो वा वधो वेति विद्वत्सु न विशिष्यते / तथा शरणकामानां गोप्ता स्यात्स्वागतप्रदः // 13 अवराणां समानानां शिष्याणां च समाचरेत् / / 27 सायं प्रातर्मनुष्याणामशनं देवनिर्मितम् / पापमाचक्षते नित्यं हृदयं पापकर्मिणाम् / / नान्तरा भोजनं दृष्टमुपवासविधिर्हि सः // 14 ज्ञानपूर्व विनश्यन्ति गृहमाना महाजने // 28 होमकाले यथा वह्निः कालमेव प्रतीक्षते। ज्ञानपूर्व कृतं कर्म च्छादयन्ते ह्यसाधवः / ऋतुकाले तथा नारी ऋतुमेव प्रतीक्षते / न मां मनुष्याः पश्यन्ति न मां पश्यन्ति देवताः। न चान्यां गच्छते यस्तु ब्रह्मचर्य हि तत्स्मृतम् // 15 पापेनाभिहतः पापः पापमेवाभिजायते // 29 अमृतं ब्राह्मणा गाव इत्येतत्रयमेकतः / यथा वाधुषिको वृद्धिं देहभेदे प्रतीक्षते / तस्माद्गोब्राह्मणं नित्यमर्चयेत यथाविधि // 16 धर्मेणापिहितं पापं धर्ममेवाभिवर्धयेत् // 30 यजुषा संस्कृतं मांसमुपभुञ्जन्न दुष्यति / यथा लवणमम्भोभिराप्लुतं प्रविलीयते / पृष्ठमांसं वृथामांसं पुत्रमांसं च तत्समम् // 17 प्रायश्चित्तहतं पापं तथा सद्यः प्रणश्यति // 31 स्वदेशे परदेशे वाप्यतिथिं नोपवासयेत् / तस्मात्पापं न गूहेत गृहमानं विवर्धते / कर्म वै सफलं कृत्वा गुरूणां प्रतिपादयेत् // 18 / कृत्वा तु साधुष्वाख्येयं ते तत्प्रशमयन्त्युत // 32 गुरुभ्य आसनं देयमभिवाद्याभिपूज्य च। आशया संचितं द्रव्यं यत्काले नोपभुज्यते / गुरूनभ्यर्च्य वर्धन्ते आयुषा यशसा श्रिया // 19 अन्ये चैतत्प्रपद्यन्ते वियोगे तस्य देहिनः // 33 वृद्धान्नातिवदेज्जातु न च संप्रेषयेदपि / मानसं सर्वभूतानां धर्ममाहुर्मनीषिणः / नासीनः स्यात्स्थितेष्वेवमायुरस्य न रिष्यते // 20 तस्मात्सर्वाणि भूतानि धर्ममेव समासते // 34 न नग्नामीक्षते नारी न विद्वान्पुरुषानपि / एक एव चरेद्धम न धर्मध्वजिको भवेत् / मैथुनं सततं गुप्तमाहारं च समाचरेत् // 21 - धर्मवाणिजका ह्येते ये धर्ममुपभुञ्जते // 35 -2742 -