________________ 13. 147. 9] अनुशासनपर्व [ 13. 148.7 युधिष्ठिर उवाच। अन्धो जड इवाशङ्को यद्भवीमि तदाचर // 21 प्रत्यक्षं लोकतः सिद्धं लोकाश्चागमपूर्वकाः / अहिंसा सत्यमक्रोधो दानमेतञ्चतुष्टयम् / शिष्टाचारो बहुविधो ब्रूहि तन्मे पितामह // 9 अजातशत्रो सेवस्व धर्म एष सनातनः // 22 भीष्म उवाच / ब्राह्मणेषु च वृत्तिर्या पितृपैतामहोचिता / तामन्वेहि महाबाहो स्वर्गस्यैते हि देशिकाः // 23 धर्मस्य ह्रियमाणस्य बलवद्भिर्दुरात्मभिः / प्रमाणमप्रमाणं वै यः कुर्यादबुधो नरः / संस्था यत्नैरपि कृता कालेन परिभिद्यते // 10 न स प्रमाणतामों विवादजननो हि सः // 24 अधर्मा धर्मरूपेण तृणैः कूपा इवावृताः / / ब्राह्मणानेव सेवस्व सत्कृत्य बहुमन्य च / ततस्तैर्भिद्यते वृत्तं शृणु चैव युधिष्ठिर // 11 एतेष्वेव त्विमे लोकाः कृत्स्ना इति निबोध तान् // अवृत्त्या ये च भिन्दन्ति श्रुतत्यागपरायणाः / इति श्रीमहाभारते अनुशासनपर्वणि धर्मविद्वेषिणो मन्दा इत्युक्तस्तेषु संशयः // 12 सप्तचत्वारिंशदधिकशततमोऽध्यायः // 147 // अतृप्यन्तस्तु साधूनां य एवागमबुद्धयः / 148 परमित्येव संतुष्टास्तानुपास्स्व च पृच्छ च // 13 युधिष्ठिर उवाच। कामार्थी पृष्ठतः कृत्वा लोभमोहानुसारिणौ / ये च धर्ममसूयन्ति ये चैनं पर्युपासते / धर्म इत्येव संबुद्धास्तानुपास्स्व च पृच्छ च // 14 ब्रवीतु भगवानेतत्व ते गच्छन्ति तादृशाः // 1 न तेषां भिद्यते वृत्तं यज्ञस्वाध्यायकर्मभिः / आचारः कारणं चैव धर्मश्चैव त्रयं पुनः // 15 . भीष्म उवाच / युधिष्ठिर उवाच / रजसा तमसा चैव समवस्तीर्णचेतसः / पुनरेवेह मे बुद्धिः संशये परिमुह्यते / नरकं प्रतिपद्यन्ते धर्मविद्वेषिणो नराः // 2 अपारे मार्गमाणस्य परं तीरमपश्यतः // 16 ये तु धर्म महाराज सततं पर्युपासते। वेदाः प्रत्यक्षमाचारः प्रमाणं तत्रयं यदि। सत्यार्जवपराः सन्तस्ते वै स्वर्गभुजो नराः // 3 पृथक्त्वं लभ्यते चैषां धर्मश्चैकस्त्रयं कथम् // 17 धर्म एव रतिस्तेषामाचार्योपासनाद्भवेत् / भीष्म उवाच / देवलोकं प्रपद्यन्ते ये धर्म पर्युपासते // 4 धर्मस्य ह्रियमाणस्य बलवद्भिर्दुरात्मभिः / मनुष्या यदि वा देवाः शरीरमुपताप्य वै / यद्येवं मन्यसे राजंस्त्रिधा धर्मविचारणा / / 18 धर्मिणः सुखमेधन्ते लोभद्वेषविवर्जिताः // 5 प्रथमं ब्रह्मणः पुत्रं धर्ममाहुर्मनीषिणः / / एक एवेति जानीहि त्रिधा तस्य प्रदर्शनम।। धर्मिणः पर्युपासन्ते फलं पक्कमिवाशयः // 6 पृथक्त्वे चैव मे बुद्धिस्त्रयाणामपि वै तथा // 19 उक्तो मार्गस्त्रयाणां च तत्तथैव समाचर / युधिष्ठिर उवाच। जिज्ञासा तु न कर्तव्या धर्मस्य परितर्कणात् // 20 असतां कीदृशं रूपं साधवः किं च कुर्वते / सदैव भरतश्रेष्ठ मा ते भूदत्र संशयः / / ब्रवीतु मे भवानेतत्सन्तोऽसन्तश्च कीदृशाः / / -2741 -