________________ 12. 286. 2] महाभारते [12. 286. 27 पिता परं दैवतं मानवानां सिरास्नायवस्थिसंघातं बीभत्सामेध्यसंकुलम् / मातुर्विशिष्टं पितरं वदन्ति भूतानामिन्द्रियाणां च गुणानां च समागमम् // 14 ज्ञानस्य लाभं परमं वदन्ति त्वगन्तं देहमित्याहुर्विद्वांसोऽध्यात्मचिन्तकाः / जितेन्द्रियार्थाः परमाप्नुवन्ति // 2 गुणैरपि परिक्षीणं शरीरं मर्त्यतां गतम् // 15 .. रणाजिरे यत्र शराग्निसंस्तरे शरीरिणा परित्यक्तं निश्चेष्टं गतचेतनम् / ___ नृपात्मजो घातमवाप्य दह्यते / भूतैः प्रकृतिमापन्नैस्ततो भूमौ निमज्जति // 16 प्रयाति लोकानमरैः सुदुर्लभा भावितं कर्मयोगेन जायते तत्र तत्र ह। निषेवते स्वर्गफलं यथासुखम् // 3 इदं शरीरं वैदेह म्रियते यत्र तत्र ह / श्रान्तं भीतं भ्रष्टशस्त्रं रुदन्तं तत्स्वभावोऽपरो दृष्टो विसर्गः कर्मणस्तथा // 17 ___ पराङ्मुखं परिबर्दैश्च हीनम् / न जायते तु नृपते कंचित्कालमयं पुनः / / / अनुद्यतं रोगिणं याचमानं परिभ्रमति भूतात्मा द्यामिवाम्बुधरो महान् // 18 __ न वै हिंस्याद्वालवृद्धौ च राजन् // 4 स पुनर्जायते राजन्प्राप्येहायतनं नृप / परिबहैंः सुसंपन्नमुद्यतं तुल्यतां गतम् / मनसः परमो ह्यात्मा इन्द्रियेभ्यः परं मनः // 19 अतिक्रमेत नृपतिः संग्रामे क्षत्रियात्मजम् / / 5 द्विविधानां च भूतानां जङ्गमाः परमा नृप।' तुल्यादिह वधः श्रेयान्विशिष्टाञ्चेति निश्चयः / जङ्गमानामपि तथा द्विपदाः परमा मताः। : निहीनात्कातराच्चैव नृपाणां गर्हितो वधः // 6 द्विपदानामपि तथा द्विजा वै परमा स्मृताः // 20 पापात्पापसमाचारान्निहीनाञ्च नराधिप / द्विजानामपि राजेन्द्र प्रज्ञावन्तः परा मताः / पाप एव वधः प्रोक्तो नरकायेति निश्चयः // 7 प्राज्ञानामात्मसंबुद्धाः संबुद्धानाममानिनः // 21 न कश्चित्राति वै राजन्दिष्टान्तवशमागतम् / जातमन्वेति मरणं नृणामिति विनिश्चयः। सावशेषायुषं चापि कश्चिदेवापकर्षति / / 8 अन्तवन्ति हि कर्माणि सेवन्ते गुणतः प्रजाः // 22 स्निग्धैश्च क्रियमाणानि कर्माणीह निवर्तयेत् / आपन्ने तूत्तरां काष्ठां सूर्ये यो निधनं व्रजेत् / हिंसात्मकानि कर्माणि नायुरिच्छेत्परायुषा / / 9 नक्षत्रे च मुहूर्ते च पुण्ये राजन्स पुण्यकृत् // 23 गृहस्थानां तु सर्वेषां विनाशमभिकाङ्ताम् / अयोजयित्वा क्लेशेन जनं प्लाव्य च दुष्कृतम् / निधनं शोभनं तात पुलिनेषु क्रियावताम् / / 10 मृत्युनाप्राकृतेनेह कर्म कृत्यात्मशक्तितः // 24 आयुषि क्षयमापन्ने पञ्चत्वमुपगच्छति / विषमुद्वन्धनं दाहो दस्युहस्तात्तथा वधः / नाकारणात्तद्भवति कारणैरुपपादितम् / / 11 दंष्ट्रिभ्यश्च पशुभ्यश्च प्राकृतो वध उच्यते // 25 तथा शरीरं भवति देहायेनोपपादितम् / न चैभिः पुण्यकर्माणो युज्यन्ते नाभिसंधिजैः / अध्वानं गतकश्चायं प्राप्तश्चायं गृहाद्गृहम् // 12 एवंविधैश्च बहुभिरपरैः प्राकृतैरपि // 26 द्वितीयं कारणं तत्र नान्यत्किंचन विद्यते।। ऊर्ध्वं हित्वा प्रतिष्ठन्ते प्राणाः पुण्यकृतां नृप / तदेहं देहिनां युक्तं मोक्षभूतेषु वर्तते // 13 मध्यतो मध्यपुण्यानामधो दुष्कृतकर्मणाम् // 2 - 2376 -