________________ 12. 278. 57] शान्तिपर्व [12. 277. 24 पृच्छतस्ते मया तात श्रेय एतदुदाहृतम् / सापत्यो निरपत्यो वा मुक्तश्चर यथासुखम् / न हि शक्यं प्रधानेन श्रेयः संख्यातुमात्मनः // 57 इन्द्रियैरिन्द्रियार्थांस्त्वमनुभूय यथाविधि // 10 एवं प्रवर्तमानस्य वृत्तिं प्रणिहितात्मनः / कृतकौतूहलस्तेषु मुक्तश्चर यथासुखम् / तपसवेह बहुलं श्रेयो व्यक्तं भविष्यति // 58 उपपत्त्योपलब्धेषु लाभेषु च समो भव // 11 इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि एष तावत्समासेन तव संकीर्तितो मया। षट्सप्तत्यधिकद्विशततमोऽध्यायः // 276 // मोक्षार्थो विस्तरेणापि भूयो वक्ष्यामि तच्छृणु // 277 मुक्ता वीतभया लोके चरन्ति सुखिनो नराः / युधिष्ठिर उवाच / सक्तभावा विनश्यन्ति नरास्तत्र न संशयः // 13 कथं नु मुक्तः पृथिवीं चरेदस्मद्विधो नृपः / . आहारसंचयाश्चैव तथा कीटपिपीलिकाः / नित्यं कैश्च गुणैर्युक्तः सङ्गपाशाद्विमुच्यते // 1 असक्ताः सुखिनो लोके सक्ताश्चैव विनाशिनः॥ स्वजने न च ते चिन्ता कर्तव्या मोक्षबुद्धिना। भीष्म उवाच / अत्र ते वर्तयिष्यामि इतिहासं पुरातनम् / इमे मया विनाभूता भविष्यन्ति कथं त्विति // 15 स्वयमुत्पद्यते जन्तुः स्वयमेव विवर्धते / अरिष्टनेमिना प्रोक्तं सगरायानुपृच्छते // 2 सुखदुःखे तथा मृत्युं स्वयमेवाधिगच्छति // 16 सगर उवाच / भोजनाच्छादने चैव मात्रा पित्रा च संग्रहम् / किं श्रेयः परमं ब्रह्मन्कृत्वेह सुखमभुते / स्वकृतेनाधिगच्छन्ति लोके नास्त्यकृतं पुरा // 17 कथं न शोचेन्न क्षुभ्येदेतदिच्छामि वेदितुम् // 3 धात्रा विहितभक्ष्याणि सर्वभूतानि मेदिनीम् / भीष्म उवाच। लोके विपरिधावन्ति रक्षितानि स्वकर्मभिः // 18 एवमुक्तस्तदा तायः सर्वशास्त्रविशारदः / स्वयं मृत्पिण्डभूतस्य परतत्रस्य सर्वदा / विबुध्य संपदं चाग्र्यां सद्वाक्यमिदमब्रवीत् // 4 को हेतुः स्वजनं पोष्टुं रक्षितुं वादृढात्मनः // 19 सुखं मोक्षसुखं लोके न च लोकोऽवगच्छति / खजनं हि यदा मृत्युर्हन्त्येव तव पश्यतः / प्रसक्तः पुत्रपशुषु धनधान्यसमाकुलः // 5 कृतेऽपि यत्ने महति तत्र बोद्धव्यमात्मना // 20 सक्तबुद्धिरशान्तात्मा न स शक्यश्चिकित्सितुम् / जीवन्तमपि चैवैनं भरणे रक्षणे तथा / स्नेहपाशसितो मूढो न स मोक्षाय कल्पते // 6 असमाप्ते परित्यज्य पश्चादपि मरिष्यसि // 21 स्नेहजानिह ते पाशान्वक्ष्यामि शृणु तान्मम / / यदा मृतश्च स्वजनं न ज्ञास्यसि कथंचन / सकर्णकेन शिरसा शक्याश्छेत्तुं विजानता // 7 सुखितं दुःखितं वापि ननु बोद्धव्यमात्मना // 22 संभाव्य पुत्रान्कालेन यौवनस्थान्निवेश्य च / मृते वा त्वयि जीवे वा यदि भोक्ष्यति वै जनः / समर्थाञ्जीवने ज्ञात्वा मुक्तश्वर यथासुखम् // 8 स्वकृतं ननु बुद्धवं कर्तव्यं हितमात्मनः // 23 भायां पुत्रवती वृद्धां लालितां पुत्रवत्सलाम् / एवं विजानल्लोकेऽस्मिन्कः कस्येत्यभिनिश्चितः / मात्वा प्रजहि काले त्वं परार्थमनुदृश्य च // 9 / मोक्षे निवेशय मनो भूयश्चाप्युपधारय // 24 -2365 -