________________ 12. 271. 45 ] महाभारते [ 12. 271. 58 मष्टापरानय॑तमान्स लोकान् // 15 सर्वापदा ये सदृशा मनुष्याः // 52 अष्टौ च षष्टिं च शतानि यानि ये तु च्युताः सिद्धलोकात्क्रमेण . मनोविरुद्धानि महाद्युतीनाम् / तेषां गतिं यान्ति तथानुपूर्व्या / शुक्लस्य वर्णस्य परा गतिर्या जीवाः परे तलवेषरूपा त्रीण्येव रुद्धानि महानुभाव // 46 __ विधि स्वकं यान्ति विपर्ययेण // 53 संहारविक्षेपमनिष्टमेकं स यावदेवास्ति सशेषभुक्ते चत्वारि चान्यानि वसत्यनीशः। प्रजाश्च देव्यौ च तथैव शुक्ले / षष्ठस्य वर्णस्य परा गतिर्या तावत्तदा तेषु विशुद्धभावः सिद्धा विशिष्टस्य गतक्लमस्य // 47 संयम्य पश्चेन्द्रियरूपमेतत् // 54 सप्तोत्तरं तेषु वसत्यनीशः शुद्धां गतिं तां परमां परैति संहारविक्षेपशतं सशेषम् / शुद्धेन नित्यं मनसा विचिन्वन् / तस्मादुपावृत्य मनुष्यलोके ततोऽव्ययं स्थानमुपैति ब्रह्म ततो महान्मानुषतामुपैति // 48 दुष्प्रापमभ्येति स शाश्वतं वै। ... तस्मादुपावृत्य ततः क्रमेण इत्येतदाख्यातमहीनसत्त्व सोऽने स्म संतिष्ठति भूतसर्गम्। नारायणस्येह बलं मया ते // 55 / स सप्तकृत्वश्च परैति लोका वृत्र उवाच / न्संहारविक्षेपकृतप्रवासः // 49 सप्तैव संहारमुपप्लवानि एवं गते मे न विषादोऽस्ति कश्चि त्सम्यक्च पश्यामि वचस्तवैतत् / संभाव्य संतिष्ठति सिद्धलोके / ततोऽव्ययं स्थानमनन्तमेति श्रुत्वा च ते वाचमदीनसत्त्व देवस्य विष्मोरथ ब्रह्मणश्च / विकल्मषोऽस्म्यद्य तथा विपाप्मा // 56 शेषस्य चैवाथ नरस्य चैव प्रवृत्तमेतद्भगवन्महर्षे देवस्य विष्णोः परमस्य चैव // 50 * महाद्युतेश्चक्रमनन्तवीर्यम् / संहारकाले परिदग्धकाया विष्णोरनन्तस्य सनातनं तब्रह्माणमायान्ति सदा प्रजा हि / स्थानं सर्गा यत्र सर्वे प्रवृत्ताः / चेष्टात्मनो देवगणाश्च सर्वे स वै महात्मा पुरुषोत्तमो वै ये ब्रह्मलोकादमराः स्म तेऽपि // 51 तस्मिञ्जगत्सर्वमिदं प्रतिष्ठितम् // 57 प्रजाविसगं तु सशेषकालं भीष्म उवाच / ___ स्थानानि स्वान्येव सरन्ति जीवाः / एवमुक्त्वा स कौन्तेय वृत्रः प्राणानवासृजत् / निःशेषाणां तत्पदं यान्ति चान्ते योजयित्वा तथात्मानं परं स्थानमवाप्तवान् // 58 -2354 -