Mahabharat Samhita Part 03

SR No.: 004323
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publication Year: 1974
Total Pages: 864
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 19 MB

Page 676

12. 229. 2] महाभारते [ 12. 230.8 शुक उवाच / मध्यमानि द्वयान्याहुर्धर्मज्ञानीतराणि च। किं तज्ज्ञानमयो विद्या यया निस्तरति द्वयम् / धर्मज्ञानि विशिष्टानि कार्याकार्योपधारणात् // 1 // प्रबृत्तिलक्षणो धर्मो निवृत्तिरिति चैव हि // 2 धर्मज्ञानि द्वयान्याहुर्वेदज्ञानीतराणि च / व्यास उवाच / वेदज्ञानि विशिष्टानि वेदो ह्येषु प्रतिष्ठितः // 10 यस्तु पश्येत्स्वभावेन विना भावमचेतनः। वेदज्ञानि द्वयान्याहुः प्रवक्तृणीतराणि च। पुष्यते च पुनः सर्वान्प्रज्ञया मुक्तहेतुकः // 3 प्रवक्तृणि विशिष्टानि सर्वधर्मोपधारणात् // 18 येषां चैकान्तभावेन स्वभावः कारणं मतम् / विज्ञायन्ते हि यैर्वेदाः सर्वधर्मक्रियाफलाः। पूत्वा तृणबुसीकां वै ते लभन्ते न किंचन / / 4 / सयज्ञाः सखिला वेदाः प्रवक्तभ्यो विनिःसृताः / / मे चैनं पक्षमाश्रित्य वर्तयन्त्यल्पचेतसः / प्रवक्तृणि द्वयान्याहुरात्मज्ञानीतराणि च / स्वभावं कारणं ज्ञात्वा न श्रेयः प्राप्नुवन्ति ते // 5 आत्मज्ञानि विशिष्टानि जन्माजन्मोपधारणात॥२० स्वभावो हि विनाशाय मोहकर्ममनोभवः / धर्मद्वयं हि यो वेद स सर्वः सर्वधर्मवित् / निरुक्तमेतयोरेतत्स्वभावपरभावयोः॥६ स त्यागी सत्यसंकल्पः स तु क्षान्तः स ईश्वरः // कृष्यादीनि हि कर्माणि सस्यसंहरणानि च / धर्मज्ञानप्रतिष्ठं हि तं देवा ब्राह्मणं विदुः। प्रज्ञावद्भिः प्रक्लप्तानि यानासनगृहाणि च // 7 शब्दब्रह्मणि निष्णातं परे च कृतनिश्चयम् // 23 आक्रीडानां गृहाणां च गदानामगदस्य च। . अन्तःस्थं च बहिष्ठं च येऽऽधियज्ञाधिदैवतम् / प्रज्ञावन्तः प्रवक्तारो ज्ञानवद्भिरनुष्ठिताः / / 8 जानन्ति तान्नमस्यामस्ते देवास्तात ते द्विजाः // 25 प्रज्ञा संयोजयत्यथैः प्रज्ञा श्रेयोऽधिगच्छति / तेषु विश्वमिदं भूतं साग्रं च जगदाहितम् / .. राजानो भुञ्जते राज्यं प्रज्ञया तुल्यलक्षणाः // 9 तेषां माहात्म्यभावस्य सदृशं नास्ति किंचन // 21 पारावयं तु भूतानां ज्ञानेनैवोपलभ्यते / आदि ते निधनं चैव कर्म चातीत्य सर्वशः / विद्यया तात सृष्टानां विद्यैव परमा गतिः // 10 चतुर्विधस्य भूतस्य सर्वस्येशाः स्वयंभुवः // 25 भूतानां जन्म सर्वेषां विविधानां चतुर्विधम् / इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि जराय्वण्डमथोद्भदं स्वेदं चाप्युपलक्षयेत् // 11 एकोनत्रिंशदधिकद्विशततमोऽध्यायः // 229 / स्थावरेभ्यो विशिष्टानि जङ्गमान्युपलक्षयेत् / 230 उपपन्नं हि यच्चेष्टा विशिष्येत विशिष्ययोः // 12 व्यास उवाच। आहुर्दिबहुपादानि जङ्गमानि द्वयानि च। एषा पूर्वतरा वृत्तिाह्मणस्य विधीयते / बहुपान्यो विशिष्टानि द्विपादानि बहून्यपि // 13 ज्ञानवानेव कर्माणि कुर्वन्सर्वत्र सिध्यति // 1 द्विपदानि द्वयान्याहुः पार्थिवानीतराणि च / तत्र चेन्न भवेदेवं संशयः कर्मनिश्चये / पार्थिवानि विशिष्टानि तानि ह्यन्नानि भुञ्जते // 14 / किं नु कर्म स्वभावोऽयं ज्ञानं कर्मेति वा पुनः / / पार्थिवानि द्वयान्याहुर्मध्यमान्युत्तमानि च।। तत्र चेह विवित्सा स्याज्ज्ञानं चेत्पुरुषं प्रति / मध्यमानि विशिष्टानि जातिधर्मोपधारणात् // 15 / उपपत्त्युपलब्धिभ्यां वर्णयिष्यामि तच्छृणु // 3 -2304 -