Mahabharat Samhita Part 03

SR No.: 004323
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publication Year: 1974
Total Pages: 864
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 19 MB

Page 644

12. 208. 25] महाभारते [ 12.210. स तयोरपवर्गज्ञो वीतरागो विमुच्यते // 25 तत्तत्स्वप्नेऽप्युपरते मनोदृष्टिनिरीक्षते / / 12 वयोतीतो जरामृत्यू जित्वा ब्रह्म सनातनम् / व्यापकं सर्वभूतेषु वर्ततेऽप्रतिघं मनः / अमृतं तदवाप्नोति यत्तदक्षरमव्ययम् // 26 मनस्यन्तर्हितं द्वारं देहमास्थाय मानसम् // 13 इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि यत्तत्सदसव्यक्तं स्वपित्यस्मिन्निदर्शनम् / अष्टाधिकद्विशततमोऽध्यायः // 208 // सर्वभूतात्मभूतस्थं तदध्यात्मगुणं विदुः॥ 14 209 लिप्सेत मनसा यश्च संकल्पादैश्वरं गुणम् / गुरुरुवाच / आत्मप्रभावात्तं विद्यात्सर्वा ह्मात्मनि देवताः // 15 निष्कल्मषं ब्रह्मचर्यमिच्छता चरितुं सदा / एवं हि तपसा युक्तमर्कवत्तमसः परम् / निद्रा सर्वात्मना त्याज्या खप्नदोषानवेक्षता // 1 त्रैलोक्यप्रकृतिर्देही तपसा तं महेश्वरम् // 16 खप्ने हि रजसा देही तमसा चाभिभूयते / तपो ह्यधिष्ठितं देवैस्तपोनमसुरैस्तमः / . देहान्तरमिवापन्नश्चरत्यपगतस्मृतिः // 2 एतद्देवासुरैर्गुप्तं तदाहुनिलक्षणम् // 17 . ज्ञानाभ्यासाजागरतो जिज्ञासार्थमनन्तरम् / सत्त्वं रजस्तमश्चेति देवासुरगुणान्विदुः। विज्ञानाभिनिवेशात्तु जागरत्यनिशं सदा // 3 सत्त्वं देवगुणं विद्यादितरावासुरौ गुणौ // 18 अत्राह को न्वयं भावः स्वप्ने विषयवानिव / ब्रह्म तत्परमं वेद्यममृतं ज्योतिरक्षरम् / प्रलीनैरिन्द्रियैदेही वर्तते देहवानिव / / 4 ये विदुर्भावितात्मानस्ते यान्ति परमां गतिम् // 11 अत्रोच्यते यथा ह्येतद्वेद योगेश्वरो हरिः / हेतुमच्छक्यमाख्यातुमेतावज्ञानचक्षुषा / तथैतदुपपन्नाथ वर्णयन्ति महर्षयः / / 5 / / प्रत्याहारेण वा शक्यमव्यक्तं ब्रह्म वेदितुम् // 20 इन्द्रियाणां श्रमात्स्वप्नमाहुः सर्वगतं बुधाः / इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि मनसस्तु प्रलीनत्वात्तत्तदाहुर्निदर्शनम् // 6 नवाधिकद्विशततमोऽध्यायः॥२०९॥ कार्यव्यासक्तमनसः संकल्पो जाग्रतो ह्यपि / यद्वन्मनोरथैश्वर्यं स्वप्ने तद्वन्मनोगतम् // 7 गुरुरुवाच। संसाराणामसंख्यानां कामात्मा तदवाप्नुयात् / न स वेद परं धर्म यो न वेद चतुष्टयम् / मनस्यन्तर्हितं सर्वं वेद सोत्तमपूरुषः // 8 व्यक्ताव्यक्ते च यत्तत्त्वं संप्राप्तं परमर्षिणा // 1 गुणानामपि यद्यत्तत्कर्म जानात्युपस्थितम् / व्यक्तं मृत्युमुखं विद्यादव्यक्तममृतं पदम् / तत्तच्छंसन्ति भूतानि मनो यद्भावितं यथा // 9 प्रवृत्तिलक्षणं धर्ममृषिर्नारायणोऽब्रवीत् // 2 ततस्तमुपवर्तन्ते गुणा राजसतामसाः। अत्रैवावस्थितं सर्वं त्रैलोक्यं सचराचरम् / सात्त्विको वा यथायोगमानन्तर्यफलोदयः // 10 निवृत्तिलक्षणं धर्ममव्यक्तं ब्रह्म शाश्वतम् // 3 ततः पश्यत्यसंबद्धान्यातपित्तकफोत्तरान् / प्रवृत्तिलक्षणं धर्म प्रजापतिरथाब्रवीत् / रजस्तमोभवैर्भावैस्तदप्याहुर्दुरन्वयम् // 11 प्रवृत्तिः पुनरावृत्तिनिवृत्तिः परमा गतिः // 4 प्रसन्नैरिन्द्रियैर्यद्यत्संकल्पयति मानसम् / तां गतिं परमामेति निवृत्तिपरमो मुनिः। -2272 - 210