________________ 12. 161. 16] शान्तिपर्व [12. 161. 40 विद्वांसश्चैव शान्ताश्च मुक्ताः सर्वपरिग्रहैः // 16 वणिजः कर्षका गोपाः कारवः शिल्पिनस्तथा / अार्थिनः सन्ति केचिदपरे स्वर्गकाङ्क्षिणः / दैवकर्मकृतश्चैव युक्ताः कामेन कर्मसु // 31 कुलप्रत्यागमाश्चैके स्वं स्वं मार्गमनुष्ठिताः // 17 समुद्रं चाविशन्त्यन्ये नराः कामेन संयुताः / आस्तिका नास्तिकाश्चैव नियताः संयमे परे / कामो हि विविधाकारः सर्व कामेन संततम् // 32 अप्रज्ञानं तमोभूतं प्रज्ञानं तु प्रकाशता // 18 नास्ति नासीन्नाभविष्यद्भूतं कामात्मकात्परम् / भृत्यान्भोगैर्द्विषो दण्डैर्यो योजयति सोऽर्थवान् / एतत्सारं महाराज धर्मार्थावत्र संश्रितौ // 33 एतन्मतिमतां श्रेष्ठ मतं मम यथातथम् / नवनीतं यथा दध्नस्तथा कामोऽर्थधर्मतः / अनयोस्तु निबोध त्वं वचनं वाक्यकण्ठयोः // 19 श्रेयस्तै च पिण्याकाद्धृतं श्रेय उदश्वितः // 34 ततो धर्मार्थकुशलौ माद्रीपुत्रावनन्तरम् / . श्रेयः पुण्यफलं काष्ठात्कामो धर्मार्थयोर्वरः।। नकुलः सहदेवश्च वाक्यं जगदतुः परम् // 20 पुष्पतो मध्विव रसः कामात्संजायते सुखम् // 35 आसीनश्च शयानश्च विचरन्नपि च स्थितः।। सुचारुवेषाभिरलंकृताभिअर्थयोगं दृढं कुर्याद्योगैरुच्चावचैरपि // 21 मदोत्कटाभिः प्रियवादिनीभिः / अस्मिंस्तु वै सुसंवृत्ते दुर्लभे परमप्रिये / रमस्व योषाभिरुपेत्य कामं इह कामानवाप्नोति प्रत्यक्षं नात्र संशयः // 22 कामो हि राजंस्तरसाभिपाती // 36 योऽर्थो धर्मेण संयुक्तो धर्मो यश्चार्थसंयुतः / बुद्धिर्ममैषा परिषत्स्थितस्य मध्विवामृतसंयुक्तं तस्मादेतौ मताविह // 23 ___ मा भूद्विचारस्तव धर्मपुत्र / अनर्थस्य न कामोऽस्ति तथार्थोऽधर्मिणः कुतः / स्यात्संहितं सद्भिरफल्गुसारं तस्मादुद्विजते लोको धर्मार्थाद्यो बहिष्कृतः॥२४ __ समेत्य वाक्यं परमानृशंस्यम् // 37 तस्माद्धर्मप्रधानेन साध्योऽर्थः संयतात्मना / धर्मार्थकामाः सममेव सेव्या विश्वस्तेषु च भूतेषु कल्पते सर्व एव हि // 25 ___ यस्त्वेकसेवी स नरो जघन्यः। . धर्म समाचरेत्पूर्व तथार्थं धर्मसंयुतम् / द्वयोस्तु दक्षं प्रवदन्ति मध्यं ततः कामं चरेत्पश्चासिद्धार्थस्य हि तत्फलम् // 26 ___ स उत्तमो यो निरतस्त्रिवर्गे // 38 विरेमतुस्तु तद्वाक्यमुक्त्वा तावश्विनोः सुतौ / प्राज्ञः सुहृच्चन्दनसारलिप्तो भीमसेनस्तदा वाक्यमिदं वक्तुं प्रचक्रमे // 27 विचित्रमाल्याभरणैरुपेतः। नाकामः कामयत्यर्थं नाकामो धर्ममिच्छति / ततो वचः संग्रहविग्रहेण नाकामः कामयानोऽस्ति तस्मात्कामो विशिष्यते // प्रोक्त्वा यवीयान्विरराम भीमः // 39 कामेन युक्ता ऋषयस्तपस्येव समाहिताः / ततो मुहूर्तादथ धर्मराजो पलाशफलमूलाशा वायुभक्षाः सुसंयताः॥ 29 वाक्यानि तेषामनुचिन्त्य सम्यक् / वेदोपवादेष्वपरे युक्ताः स्वाध्यायपारगाः / उवाच वाचावितथं स्मयन्वै श्राद्धयज्ञक्रियायां च तथा दानप्रतिग्रहे // 30 बहुश्रुतो धर्मभृतां वरिष्ठः // 40 - 2211 -