________________ 12. 128. 16 ] शान्तिपर्व [12. 128. 45 अनन्तरः क्षत्रियस्य इति वै विचिकित्ससे / / 16 / / राष्ट्रेण राजा व्यसने परिरक्ष्यस्तथा भवेत् // 31 यथास्य धर्मो न ग्लायेन्नेयाच्छत्रुवशं यथा। कोशं दण्डं बलं मित्रं यदन्यदपि संचितम् / तत्कर्तव्यमिहेत्याहु त्मानमवसादयेत् // 17 न कुर्वीतान्तरं राष्ट्र राजा परिगते क्षुधा / 32 सन्नात्मा नैव धर्मस्य न परस्य न चात्मनः / बीजं भक्तेन संपाद्यमिति धर्मविदो विदुः / सर्वोपायरुज्जिहीर्षेदात्मानमिति निश्चयः // 18 अत्रैतच्छम्बरस्याहुमहामायस्य दर्शनम् // 33 तत्र धर्मविदां तात निश्चयो धर्मनैपुणे / धिक्तस्य जीवितं राज्ञो राष्ट्रे यस्यावसीदति / उद्यमो जीवनं क्षत्रे बाहुवीर्यादिति श्रुतिः / / 19 अवृत्त्यान्त्यमनुष्योऽपि यो वै वेद शिबेर्वचः // 34 क्षत्रियो वृत्तिसंरोधे कस्य नादातुमर्हति / राज्ञः कोशबलं मूलं कोशमूलं पुनर्बलम् / अन्यत्र तापसस्वाच्च ब्राह्मणस्वाच्च भारत // 20 तन्मूलं सर्वधर्माणां धर्ममूलाः पुनः प्रजाः // 35 यथा वै ब्राह्मणः सीदन्नयाज्यमपि याजयेत् / नान्यानपीडयित्वेह कोशः शक्यः कुतो बलम् / अभोज्यान्नानि चाश्नीयात्तथेदं नात्र संशयः // 21 तदर्थं पीडयित्वा च दोषं न प्राप्तुमर्हति / / 36 पीडितस्य किमद्वारमुत्पथो निधृतस्य वा। अकार्यमपि यज्ञार्थं क्रियते यज्ञकर्मसु / अद्वारतः प्रद्रवति यदा भवति पीडितः // 22 एतस्मात्कारणाद्राजा न दोषं प्राप्तुमर्हति // 37 तस्य कोशबलज्यान्या सर्वलोकपराभवः / अर्थार्थमन्यद्भवति विपरीतमथापरम् / भैक्षचर्या न विहिता न च विट्शूद्रजीविका // 23 अनर्थार्थमथाप्यन्यत्तत्सर्वं ह्यर्थलक्षणम् / स्वधर्मानन्तरा वृत्तिर्यान्याननुपजीवतः / एवं बुद्ध्या संप्रपश्येन्मेधावी कार्यनिश्चयम् / / 38 वहतः प्रथमं कल्पमनुकल्पेन जीवनम् / / 24 यज्ञार्थमन्यद्भवति यज्ञे नार्थस्तथापरः। आपद्गतेन धर्माणामन्यायेनोपजीवनम् / यज्ञस्यार्थार्थमेवान्यत्तत्सर्वं यज्ञसाधनम् / / 39 अपि ह्येतद्ब्राह्मणेषु दृष्टं वृत्तिपरिक्षये // 25 उपमामत्र वक्ष्यामि धर्मतत्त्वप्रकाशिनीम् / क्षत्रिये संशयः कः स्यादित्येतन्निश्चितं सदा। यूपं छिन्दन्ति यज्ञार्थ तत्र ये परिपन्थिनः॥ 40 आददीत विशिष्टेभ्यो नावसीदेत्कथंचन / / 26 द्रुमाः केचन सामन्ता ध्रुवं छिन्दन्ति तानपि / हन्तारं रक्षितारं च प्रजानां क्षत्रियं विदुः। ते चापि निपतन्तोऽन्यान्निघ्नन्ति च वनस्पतीन् // 41 तस्मात्संरक्षता कार्यमादानं क्षत्रबन्धुना / / 27 एवं कोशस्य महतो ये नराः परिपन्थिनः / अन्यत्र राजन्हिसाया वृत्तिर्नेहास्ति कस्यचित् / तानहत्वा न पश्यामि सिद्धिमत्र परंतप // 42 अप्यरण्यसमुत्थस्य एकस्य चरतो मुनेः / / 28 धनेन जयते लोकावुभौ परमिमं तथा / न शङ्खलिखितां वृत्तिं शक्यमास्थाय जीवितुम् / सत्यं च धर्मवचनं यथा नास्त्यधनस्तथा // 43 विशेषतः कुरुश्रेष्ठ प्रजापालनमीप्सता // 29 सर्वोपायराददीत धनं यज्ञप्रयोजनम् / परस्पराभिसंरक्षा राज्ञा राष्ट्रेण चापदि / न तुल्यदोषः स्यादेवं कार्याकार्येषु भारत // 44 नित्यमेवेह कर्तव्या एष धर्मः सनातनः / / 30 नेतौ संभवतो राजन्कथंचिदपि भारत / राजा राष्ट्रं यथापत्सु द्रव्यौघैः परिरक्षति / न ह्यरण्येषु पश्यामि धनवृद्धानहं कचित् // 45 -2159 -