________________ 12. 122. 26 ] महाभारते [ 12. 122. 54 तस्य तस्य निकायस्य चकारैकैकमीश्वरम् // 26 / व्यङ्गत्वं च शरीरस्य वधो वा नाल्पकारणात् / देवानामीश्वरं चक्रे देवं दशशतेक्षणम् / शरीरपीडास्तास्तास्तु देहत्यागो विवासनम् // 41 यमं वैवस्वतं चापि पितॄणामकरोत्पतिम् // 27 आनुपूर्व्या च दण्डोऽसौ प्रजा जागर्ति पालयन् / धनानां रक्षसां चापि कुबेरमपि चेश्वरम् / / इन्द्रो जागर्ति भगवानिन्द्रादग्निर्विभावसुः // 42 पर्वतानां पतिं मेरुं सरितां च महोदधिम् // 28 अग्नेर्जागर्ति वरुणो वरुणाञ्च प्रजापतिः। .' अपां राज्ये सुराणां च विदधे वरुणं प्रभुम् / प्रजापतेस्ततो धर्मो जागर्ति विनयात्मकः // 43 मृत्युं प्राणेश्वरमथो तेजसां च हुताशनम् // 29 धर्माच्च ब्रह्मणः पुत्रो व्यवसायः सनातनः। रुद्राणामपि चेशानं गोतारं विदधे प्रभुः / / व्यवसायात्ततस्तेजो जागर्ति परिपालयन् // 44 महात्मानं महादेवं विशालाक्षं सनातनम् // 30 ओषध्यस्तेजसस्तस्मादोषधिभ्यश्च पर्वताः / वसिष्ठमीशं विप्राणां वसूनां जातवेदसम् / पर्वतेभ्यश्च जागर्ति रसो रसगुणात्तथा // 45 तेजसां भास्करं चक्रे नक्षत्राणां निशाकरम् / / 31 जागर्ति निर्ऋतिर्देवी ज्योतींषि निर्ऋतेरपि / वीरुधामंशुमन्तं च भूतानां च प्रभुं वरम् / वेदाः प्रतिष्ठा ज्योतिर्यस्ततो हयशिराः प्रभुः // 4 // कुमारं द्वादशभुजं स्कन्दं राजानमादिशत् / / 32 ब्रह्मा पितामहस्तस्माज्जागर्ति प्रभुरव्ययः / कालं सर्वेशमकरोत्संहारविनयात्मकम् / पितामहान्महादेवो जागर्ति भगवाशिवः // 47 मृत्योश्चतुर्विभागस्य दुःखस्य च सुखस्य च // 33 विश्वेदेवाः शिवाच्चापि विश्वेभ्यश्च तथर्षयः / ईश्वरः सर्वदेहस्तु राजराजो धनाधिपः / ऋषिभ्यो भगवान्सोमः सोमाद्देवाः सनातनाः॥४८ सर्वेषामेव रुद्राणां शूलपाणिरिति श्रुतिः / / 34 देवेभ्यो ब्राह्मणा लोके जाग्रतीत्युपधारय / तमेकं ब्रह्मणः पुत्रमनुजातं क्षुपं ददौ / ब्राह्मणेभ्यश्च राजन्या लोकारक्षन्ति धर्मतः / प्रजानामधिपं श्रेष्ठं सर्वधर्मभृतामपि // 35 स्थावरं जङ्गमं चैव क्षत्रियेभ्यः सनातनम् // 49 महादेवस्ततस्तस्मिन्वृत्ते यज्ञे यथाविधि। प्रजा जाग्रति लोकेऽस्मिन्दण्डो जागर्ति तासु च। दण्डं धर्मस्य गोप्तारं विष्णवे सत्कृतं ददौ // 36 सर्वसंक्षेपको दण्डः पितामहसमः प्रभुः // 50 विष्णुरङ्गिरसे प्रादादङ्गिरा मुनिसत्तमः / जागर्ति कालः पूर्वं च मध्ये चान्ते च भारत / प्रादादिन्द्रमरीचिभ्यां मरीचिर्भूगवे ददौ // 37 ईश्वरः सर्वलोकस्य महादेवः प्रजापतिः // 51 भृगुर्ददावृषिभ्यस्तु तं दण्डं धर्मसंहितम् / / देवदेवः शिवः शर्वो जागर्ति सततं प्रभुः। ऋषयो लोकपालेभ्यो लोकपालाः क्षुपाय च // 38 कपर्दी शंकरो रुद्रो भवः स्थाणुरुमापतिः // 52 क्षुपस्तु मनवे प्रादादादित्यतनयाय च / इत्येष दण्डो विख्यात आदौ मध्ये तथावरे। पुत्रेभ्यः श्राद्धदेवस्तु सूक्ष्मधर्मार्थकारणात् / भूमिपालो यथान्यायं वर्तेतानेन धर्मवित् // 53 तं ददौ सूर्यपुत्रस्तु मनुवै रक्षणात्मकम् // 39 भीष्म उवाच / विभज्य दण्डः कर्तव्यो धर्मेण न यदृच्छया। इतीदं वसुहोमस्य शृणुयाद्यो मतं नरः / दुर्वाचा निग्रहो बन्धो हिरण्यं बाह्यतःक्रिया // 40 / श्रुत्वा च सम्यग्वतेत स कामानाप्नुयान्नपः // 54 -2150 -