Mahabharat Samhita Part 03

SR No.: 004323
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publication Year: 1974
Total Pages: 864
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 19 MB

Page 520

12. 121. 28] महाभारते [12. 121. 55 अशक्तिः शक्तिरित्येव मानस्तम्भौ व्ययाव्ययौ। / हस्तिनोऽश्वा रथाः पत्ति वो विष्टिस्तथैव च / विनयश्च विसर्गश्च कालाकालौ च भारत // 28 दैशिकाश्चारकाश्चैव तदष्टाङ्गं बलं स्मृतम् // 43. अनृतं ज्ञाज्ञता सत्यं श्रद्धाश्रद्धे तथैव च। . अष्टाङ्गस्य तु युक्तस्य हस्तिनो हस्तियायिनः / क्लीबता व्यवसायश्च लाभालाभौ जयाजयौ // 29 अश्वारोहाः पदाताश्च मत्रिणो रसदाश्च ये // 44 तीक्ष्णता मृदुता मृत्युरागमानागमौ तथा / भिक्षुकाः प्राविवाकाश्च मौहूर्ता दैवचिन्तकाः / विराद्विश्चैव राद्धिश्च कार्याकार्ये बलाबले // 30 कोशो मित्राणि धान्यं च सर्वोपकरणानि च // 45 असूया चानसूया च धर्माधर्मों तथैव च। सप्तप्रकृति चाष्टाङ्गं शरीरमिह यद्विदुः। अपत्रपानपत्रपे ह्रीश्च संपद्विपञ्च ह // 31 राज्यस्य दण्ड एवाङ्गं दण्डः प्रभव एव च // 46 तेजः कर्मणि पाण्डित्यं वाक्शक्तिस्तत्त्वबुद्धिता / ईश्वरेण प्रयत्नेन धारणे क्षत्रियस्य हि / एवं दण्डस्य कौरव्य लोकेऽस्मिन्बहुरूपता // 32 दण्डो दत्तः समानात्मा दण्डो हीदं सनातनम् / न स्याद्यदीह दण्डो वै प्रमथेयुः परस्परम् / राज्ञां पूज्यतमो नान्यो यथाधर्मप्रदर्शनः // 47 भयाद्दण्डस्य चान्योन्यं नन्ति नैव युधिष्ठिर // 33 ब्रह्मणा लोकरक्षार्थं स्वधर्मस्थापनाय च / दण्डेन रक्ष्यमाणा हि राजन्नहरहः प्रजाः / भर्तृप्रत्यय उत्पन्नो व्यवहारस्तथापरः / राजानं वर्धयन्तीह तस्माद्दण्डः परायणम् / 34 तस्माद्यः सहितो दृष्टो भर्तृप्रत्ययलक्षणः // 48 व्यवस्थापयति क्षिप्रमिमं लोकं नरेश्वर / व्यवहारस्तु वेदात्मा वेदप्रत्यय उच्यते / सत्ये व्यवस्थितो धर्मो ब्राह्मणेष्ववतिष्ठते // 35 मौलश्च नरशार्दूल शास्त्रोक्तश्च तथापरः // 49 धर्मयुक्ता द्विजाः श्रेष्ठा वेदयुक्ता भवन्ति च / / उक्तो यश्चापि दण्डोऽसौ ,भर्तृप्रत्ययलक्षणः / बभूव यज्ञो वेदेभ्यो यज्ञः प्रीणाति देवताः // 36 ज्ञेयो न स नरेन्द्रस्थो दण्डप्रत्यय एव च // 50 प्रीताश्च देवता नित्यमिन्द्रे परिददत्युत / दण्डप्रत्ययदृष्टोऽपि व्यवहारात्मकः स्मृतः / अन्नं ददाति शक्रश्चाप्यनुगृह्णन्निमाः प्रजाः // 37 व्यवहारः स्मृतो यश्च स वेदबिषयात्मकः // 51 प्राणाश्च सर्वभूतानां नित्यमन्ने प्रतिष्ठिताः / यश्च वेदप्रसूतात्मा स धर्मो गुणदर्शकः / तस्मात्प्रजाः प्रतिष्ठन्ते दण्डो जागर्ति तासु च // 38 धर्मप्रत्यय उत्पन्नो यथाधर्मः कृतात्मभिः // 52 एवंप्रयोजनश्चैव दण्डः क्षत्रियतां गतः / व्यवहारः प्रजागोप्ता ब्रह्मदिष्टो युधिष्ठिर / रक्षन्प्रजाः प्रजागर्ति नित्यं सुविहितोऽक्षरः // 39 त्रीन्धारयति लोकान्वै सत्यात्मा भूतिवर्धनः // 53 ईश्वरः पुरुषः प्राणः सत्त्वं वित्तं प्रजापतिः / यश्च दण्डः स दृष्टो नो व्यवहारः सनातनः / भूतात्मा जीव इत्येव नामभिः प्रोच्यतेऽष्टभिः।। 40 व्यवहारश्च यो दृष्टः स धर्म इति नः श्रुतः / अद्दण्ड एवास्मै ध्रुवमैश्वर्यमेव च / यश्च वेदः स वै धर्मो यश्च धर्मः स सत्पथः // 54 बले नयश्च संयुक्तः सदा पञ्चविधात्मकः // 41 / ब्रह्मा प्रजापतिः पूर्व बभूवाथ पितामहः / कुलबाहुधनामात्याः प्रज्ञा चोक्ता बलानि च / लोकानां स हि सर्वेषां ससुरासुररक्षसाम् / आहार्य चाष्टकैव्यैर्बलमन्याधिष्ठिर // 42 समनुष्योरगवतां कर्ता चैव स भूतकृत् // 55 -2148 -