________________ 12. 120. 16 ] शान्तिपर्व [ 12. 120. 39 सर्वतश्चाददेत्प्रज्ञा पतंगान्गहनेष्विव / गुप्तात्मा गुप्तराष्ट्रश्च स राजा राजधर्मवित् // 29 एवं मयूरवद्राजा स्वराष्ट्र परिपालयेत् // 16 नित्यं राष्ट्रमवेक्षेत गोभिः सूर्य इवोत्पतन् / आत्मवृद्धिकरी नीतिं विदधीत विचक्षणः / चारांश्च नचरान्विद्यात्तथा बुद्धया न संज्वरेत् // आत्मसंयमनं बुद्ध्या परबुद्धयावतारणम् / कालप्राप्तमुपादद्यान्नाथ राजा प्रसूचयेत् / बुद्धया चात्मगुणप्राप्तिरेतच्छास्त्रनिदर्शनम् // 17 अहन्यहनि संदुह्यान्महीं गामिव बुद्धिमान् // 31 परं चाश्वासयेत्साम्ना स्वशक्ति चोपलक्षयेत् / यथा क्रमेण पुष्पेभ्यश्चिनोति मधु षट्पदः / आत्मनः परिमर्शन बुद्धिं बुद्धया विचारयेत् / तथा द्रव्यमुपादाय राजा कुर्वीत संचयम् // 32 सान्त्वयोगमतिः प्राज्ञः कार्याकार्यविचारकः // 18 यद्धि गुप्तावशिष्टं स्यात्तद्धितं धर्मकामयोः / निगूढबुद्धिीरः स्याद्वक्तव्ये वक्ष्यते तथा। संचयानुविसर्गी स्याद्राजा शास्त्रविदात्मवान् // 33 संनिकृष्टां कथां प्राज्ञो यदि बुद्धया बृहस्पतिः / नाल्पमर्थं परिभवेन्नावमन्येत शात्रवान् / स्वभावमेष्यते तप्तं कृष्णायसमिवोदके // 19 बुद्धयावबुध्येदात्मानं न चाबुद्धिषु विश्वसेत् // 34 अनुयुञ्जीत कृत्यानि सर्वाण्येव महीपतिः। धृतिर्दाक्ष्यं संयमो बुद्धिरग्र्या आगमैरुपदिष्टानि स्वस्य चैव परस्य च // 20 धैर्य शौर्य देशकालोऽप्रमादः। क्षुद्रं कुरं तथा प्राज्ञं शूरं चार्थविशारदम् / स्वल्पस्य वा महतो वापि वृद्धौ स्वकर्मणि नियुञ्जीत ये चान्ये वचनाधिकाः // 21 धनत्यैतान्यष्ट समिन्धनानि // 35 अप्यदृष्ट्वा नियुक्तानि अनुरूपेषु कर्मसु / अग्निस्तोको वर्धते ह्याज्यसिक्तो सर्वांस्ताननुवर्तेत स्वरांस्तत्रीरिवायता // 22 बीजं चैकं बहुसाहस्रमेति / धर्माणामविरोधेन सर्वेषां प्रियमाचरेत् / क्षयोदयौ विपुलौ संनिशाम्य ममायमिति राजा यः स पर्वत इवाचलः // 23 तस्मादल्पं नावमन्येत विद्वान् // 36 व्यवसायं. समाधाय सूर्यो रश्मिमिवायताम् / बालोऽबालः स्थविरो वा रिपुर्यः धर्ममेवाभिरक्षेत कृत्वा तुल्ये प्रियाप्रिये // 24 ___सदा प्रमत्तं पुरुषं निहन्यात्। कुलप्रकृतिदेशानां धर्मज्ञान्मृदुभाषिणः / कालेनान्यस्तस्य मूलं हरेत मध्ये वयसि निदीषान्हिते युक्ताञ्जितेन्द्रियान् // ___कालज्ञाता पार्थिवानां वरिष्टः // 37 अलुब्धाशिक्षितान्दान्तान्धर्मेषु परिनिष्ठितान् / हरेत्कीर्तिं धर्ममस्योपरुन्ध्यास्थापयेत्सर्वकार्येषु राजा धर्मार्थरक्षिणः // 26 ___ दर्थे दीर्घ वीर्यमस्योपहन्यात् / एतेनैव प्रकारेण कृत्यानामागतिं गतिम् / रिपुढेष्टा दुर्बलो वा बली वा युक्तः समनुतिष्ठेत तुष्टश्चारैरुपस्कृतः // 27 ___ तस्माच्छत्रौ नैव हेडेद्यतात्मा // 38 अमोघक्रोधहर्षस्य स्वयं कृत्यान्ववेक्षिणः / क्षयं शत्रोः संचयं पालनं चाआत्मप्रत्ययकोशस्य वसुधैव वसुंधरा // 28 / प्युभौ चार्थों सहितौ धर्मकामौ / व्यक्तश्चानुग्रहो यस्य यथार्थश्चापि निग्रहः / / अतश्चान्यन्मतिमान्संदधीत म, भा. 269 -2145 -