________________ 12. 104. 20] शान्तिपर्व [12. 104. 44 यः कालो हि व्यतिक्रामेत्पुरुषं कालकाङ्क्षिणम् / न बहूनभियुञ्जीत योगपद्येन शात्रवान् / दुर्लभः स पुनः कालः कालधर्मचिकीर्षुणा // 20 / साम्ना दानेन भेदेन दण्डेन च पुरंदर / / 35 और्जरथ्यं विजयेदेवं संगृहन्साधुसंमतान् / एकैकमेषां निष्पिषशिष्टेषु निपुणं चरेत् / कालेन साधयेन्नित्यं नाप्राप्तेऽभिनिपीडयेत् / / 21 न च शक्तोऽपि मेधावी सर्वानेवारभेन्नृपः // 36 विहाय कामं क्रोधं च तथाहंकारमेव च / यदा स्यान्महती सेना हयनागरथाकुला / युक्तो विवरमन्विच्छेदहितानां पुरंदर / / 22 / पदातियत्रबहुला स्वनुरक्ता षडङ्गिनी // 37 मार्दवं दण्ड आलस्यं प्रमादश्च सुरोत्तम / यदा बहुविधां वृद्धिं मन्यते प्रतिलोमतः / मायाश्च विविधाः शक्र साधयन्त्यविचक्षणम् // 23 / तदा विवृत्य प्रहरेदस्यूनामविचारयन् // 38 निहत्यैतानि चत्वारि मायां प्रतिविधाय च / न साम दण्डोपनिषत्प्रशस्यते ततः शक्नोति शत्रूणां प्रहर्तुमविचारयन् // 24 ___न मार्दवं शत्रुषु यात्रिकं सदा / यदैवैकेन शक्येत गुह्यं कर्तुं तदाचरेत् / स सस्यघातो न च संकरक्रिया यच्छन्ति सचिवा गुह्यं मिथो विद्रावयन्त्यपि / / 25 न चापि भूयः प्रकृतेर्विचारणा // 39 अशक्यमिति कृत्वा वा ततोऽन्यैः संविदं चरेत् / मायाविभेदानुपसर्जनानि ब्रह्मदण्डमदृष्टेषु दृष्टेषु चतुरङ्गिणीम् // 26 पापं तथैव स्पशसंप्रयोगात् / भेदं च प्रथमं युञ्जयात्तूष्णींदण्डं तथैव च / / आप्तैर्मनुष्यरुपचारयेत काले प्रयोजयेद्राजा तस्मिंस्तस्मिस्तदा तदा // 27 __पुरेषु राष्ट्रेषु च संप्रयुक्तः // 40 प्रणिपातं च गच्छेत काले शत्रोर्बलीयसः। पुराणि चैषामनुसृत्य भूमिपाः युक्तोऽस्य वधमन्विच्छेदप्रमत्तः प्रमाद्यतः // 28 पुरेषु भोगान्निखिलानिहाजयन् / प्रणिपातेन दानेन वाचा मधुरया ब्रुवन् / पुरेषु नीति विहितां यथाविधि अमित्रमुपसेवेत न तु जातु विशङ्कयेत् // 29 प्रयोजयन्तो बलवृत्रसूदन // 41 स्थानानि शङ्कितानां च नित्यमेव विवर्जयेत् / प्रदाय गूढानि वसूनि नाम न च तेष्वाश्वसेदुग्ध्वा जाग्रतीह निराकृताः // 30 प्रच्छिद्य भोगानवधाय च स्वान् / न ह्यतो दुष्करं कर्म किंचिदस्ति सुरोत्तम / दुष्टाः स्वदोषैरिति कीर्तयित्वा यथा विविधवृत्तानामैश्वर्यममराधिप // 31 ___ पुरेषु राष्ट्रेषु च योजयन्ति // 42 तथा विविधशीलानामपि संभव उच्यते / तथैव चान्यै रतिशास्त्रवेदिभिः यतेत योगमास्थाय मित्रामित्रानवारयन् / / 32 स्वलंकृतैः शास्त्रविधानदृष्टिभिः / मृदुमप्यवमन्यन्ते तीक्ष्णादुद्विजते जनः / सुशिक्षितैर्भाध्यकथाविशारदैः मातीक्ष्णो मामृदुभूस्त्वं तीक्ष्णो भव मृदुर्भव // 33 परेषु कृत्यानुपधारयस्व // 43 यथा वन वेगवति सर्वतःसंप्लुतोदके। इन्द्र उवाच / नित्यं विवरणाद्वाधस्तथा राज्यं प्रमाद्यतः // 34 / कानि लिङ्गानि दुष्टस्य भवन्ति द्विजसत्तम / -2125 -