________________ 12. 86. 32] महाभारते [12. 87. 26 विश्वासयेत्परांश्चैव विश्वसेन्न तु कस्यचित्। पुरे जनपदे चैव सर्वदोषान्निवर्तयेत् // 11 पुढेष्वपि हि राजेन्द्र विश्वासो न प्रशस्यते // 32 भाण्डागारायुधागारं प्रयत्नेनाभिवर्धयेत् / एतच्छास्त्रार्थतत्त्वं तु तवाख्यातं मयानघ / निचयान्वर्धयेत्सर्वांस्तथा यत्रगदागदान // 12 अविश्वासो नरेन्द्राणां गुह्यं परममुच्यते // 33 काष्ठलोहतुषाङ्गारदारशृङ्गास्थिवैणवान् / इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि मज्जास्नेहवसाक्षौद्रमौषधग्राममेव च // 13 षडशीतितमोऽध्यायः // 86 // शणं सर्जरसं धान्यमायुधानि शरांस्तथा / धर्म मायु तथा वेत्रं मुञ्जबल्वजधन्वनान् // 14 युधिष्ठिर उवाच / आशयानोदपानाश्च प्रभूतसलिला वराः / कथंविधं पुरं राजा स्वयमावस्तुमर्हति / निरोद्धव्याः सदा राज्ञा क्षीरिणश्च महीरुहाः // 15 कृतं वा कारयित्वा वा तन्मे ब्रूहि पितामह // 1 सत्कृताश्च प्रयत्नेन आचार्यविक्पुरोहिताः / भीष्म उवाच / महेष्वासाः स्थपतयः सांवत्सरचिकित्सकाः // 16 यत्र कौन्तेय वस्तव्यं सपुत्रभ्रातृबन्धुना / प्राज्ञा मेधाविनो दान्ता दक्षाः शूरा बहुश्रुताः / न्याय्यं तत्र परिप्रष्टुं गुप्तिं वृत्तिं च भारत // 2 कुलीनाः सत्त्वसंपन्ना युक्ताः सर्वेषु कर्मसु // 17 तस्मात्ते वर्तयिष्यामि दुर्गकर्म विशेषतः / पूजयेद्धार्मिकानराजा निगृहीयादधार्मिकान् / श्रुत्वा तथा विधातव्यमनुष्ठेयं च यत्नतः / / 3 नियुख्याच प्रयत्नेन सर्ववर्णान्स्वकर्मसु // 18 षड्विधं दुर्गमास्थाय पुराण्यथ निवेशयेत् / बाह्यमाभ्यन्तरं चैव पौरजानपदं जनम् / सर्वसंपत्प्रधानं यद्वाहुल्यं वापि संभवेत् / / 4 चारैः सुविदितं कृत्वा,ततः कर्म प्रयोजयेत् // 19 धन्वदुर्ग महीदुर्ग गिरिदुर्ग तथैव च / चारान्मत्रं च कोशं च मत्रं चैव विशेषतः / मनुष्यदुर्गमब्दुर्ग वनदुर्गं च तानि षट् // 5 अनुतिष्ठेत्स्वयं राजा सर्व ह्यत्र प्रतिष्ठितम् // 20 यत्पुरं दुर्गसंपन्नं धान्यायुधसमन्वितम् / उदासीनारिमित्राणां सर्वमेव चिकीर्षितम् / दृढप्राकारपरिखं हस्त्यश्वरथसंकुलम् // 6 पुरे जनपदे चैव ज्ञातव्यं चारचक्षुषा // 21 विद्वांसः शिल्पिनो यत्र निचयाश्च सुसंचिताः / ततस्तथा विधातव्यं सर्वमेवाप्रमादतः / धार्मिकश्च जनो यत्र दाक्ष्यमुत्तममास्थितः / / 7 भक्तान्पूजयता नित्यं द्विषतश्च निगृह्णता // 22 ऊर्जस्विनरनागाश्वं चत्वरापणशोभितम् / यष्टव्यं क्रतुभिनित्यं दातव्यं चाप्यपीडया / प्रसिद्धव्यवहारं च प्रशान्तमकुतोभयम् // 8 प्रजानां रक्षणं कार्य न कार्य कर्म गर्हितम् // 23 सुप्रभं सानुनादं च सुप्रशस्तनिवेशनम् / कृपणानाथवृद्धानां विधवानां च योषिताम् / शूराढ्यजनसंपन्नं ब्रह्मघोषानुनादितम् // 9 योगक्षेमं च वृत्तिं च नित्यमेव प्रकल्पयेत् // 24 समाजोत्सवसंपन्नं सदापूजितदैवतम। आश्रमेषु यथाकालं चेलभाजनभोजनम् / वश्यामात्यबलो राजा तत्पुरं स्वयमावसेत् / / 10 सदैवोपहरेद्राजा सत्कृत्यानवमन्य च // 25 तत्र कोशं बलं मित्रं व्यवहारं च वर्धयेत् / | आत्मानं सर्वकार्याणि तापसे राज्यमेव च / -2104