________________ 12. 79. 33 ] महाभारते [12. 80. 14 %3 आत्मत्राणे वर्णदोषे दुर्गस्य नियमेषु च // 33 भीष्म उवाच / युधिष्ठिर उवाच / प्रतिकर्म पुराचार ऋत्विजां स्म विधीयते / अभ्युत्थिते दस्युबले क्षत्रार्थे वर्णसंकरे। आदी छन्दांसि विज्ञाय द्विजानां श्रुतमेव च // संप्रमूढेषु वर्णेषु यद्यन्योऽभिभवेदली // 34 ये त्वेकरतयो नित्यं धीरा नाप्रियवादिनः / ब्राह्मणो यदि वा वैश्यः शूद्रो वा राजसत्तम।। परस्परस्य सुहृदः संमताः समदर्शिनः // 3 . दस्युभ्योऽथ प्रजा रक्षेद्दण्डं धर्मेण धारयन् // 35 येष्वानृशंस्यं सत्यं चाप्यहिंसा तप आर्जवम् / कार्यं कुर्यान्न वा कुर्यात्संवार्यो वा भवेन्न वा। अद्रोहो नाभिमानश्च ह्रीस्तितिक्षा दमः शमः॥ न स्म शस्त्रं ग्रहीतव्यमन्यत्र क्षत्रबन्धुतः // 36 ह्रीमान्सत्यधृतिर्दान्तो भूतानामविहिंसकः / अकामद्वेषसंयुक्तस्त्रिभिः शुक्लैः समन्वितः // 5 भीष्म उवाच / अहिंसको ज्ञानतृप्तः स ब्रह्मासनमर्हति / अपारे यो भवेत्पारमप्लवे यः प्लवो भवेत् / एते महर्विजस्तात सर्वे मान्या यथातथम् // 6 शूद्रो वा यदि वाप्यन्यः सर्वथा मानमर्हति // 37 युधिष्ठिर उवाच। यमाश्रित्य नरा राजन्वर्तयेयुर्यथासुखम् / यदिदं वेदवचनं दक्षिणासु विधीयते / अनाथाः पाल्यमाना वै दस्युमिः परिपीडिताः॥३८ / इदं देयमिदं देयं न क्वचिद्वयवतिष्ठते // 7 तमेव पूजयेरंस्ते प्रीत्या स्वमिव बान्धवम् / नेदं प्रति धनं शास्त्रमापद्धर्ममशास्त्रतः / महद्ध्यभीक्ष्णं कौरव्य कर्ता सन्मानमर्हति // 39 आज्ञा शास्त्रस्य घोरेयं न शक्ति समवेक्षते // 8 किमुक्ष्णावहता कृत्यं किं धेन्वा चाप्यदुग्धया। श्रद्धामारभ्य यष्टव्यमित्येषा वैदिकी श्रुतिः / वन्ध्यया भायया कोऽर्थः कोऽर्थो राज्ञाप्यरक्षता // मिथ्योपेतस्य यज्ञस्य किमु श्रद्धा करिष्यति // 9 यथा दारुमयो हस्ती यथा चर्ममयो मृगः / भीष्म उवाच / यथा ह्यनेत्रः शकटः पथि क्षेत्रं यथोषरम् // 41 न वेदानां परिभवान्न शाठ्येन न मायया / एवं ब्रह्मानधीयानं राजा यश्च न रक्षिता / कश्चिन्महदवाप्नोति मा ते भूद्बुद्धिरीदृशी // 10 न वर्षति च यो मेघः सर्व एते निरर्थकाः // 42 यज्ञाङ्गं दक्षिणास्तात वेदानां परिबृंहणम् / नित्यं यस्तु सतो रक्षेदसतश्च निबर्हयेत् / न मत्रा दक्षिणाहीनास्तारयन्ति कथंचन // 11 स एव राजा कर्तव्यस्तेन सर्वमिदं धृतम् // 43 शक्तिस्तु पूर्णपात्रेण संमितानवमा भवेत् / इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि अवश्यं तात यष्टव्यं त्रिभिर्वर्णैर्यथाविधि // 12 ___ एकोनाशीतितमोऽध्यायः // 79 // सोमो राजा ब्राह्मणानामित्येषा वैदिकी श्रुतिः / तं च विक्रेतुमिच्छन्ति न वृथा वृत्तिरिष्यते / युधिष्ठिर उवाच / तेन क्रीतेन धर्मेण ततो यज्ञः प्रतायते // 13 कसमुत्थाः कथंशीला ऋत्विजः स्युः पितामह / इत्येवं धर्मतः ख्यातमृषिभिर्धर्मवादिभिः। कथंविधाश्च राजेन्द्र तद्रूहि वदतां वर // 1 . पुमान्यज्ञश्च सोमञ्च न्यायवृत्तो यथा भवेत् / -2094 -