________________ 12. 68. 61] महाभारते [12. 69. 26 प्रयत्नात्कृतवान्वीरः प्रजानां परिपालनम् // 61 एवं विहन्याच्चारेण परचारं विचक्षणः / इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि चारेण विहितं सर्वं हतं भवति पाण्डव // 13 अष्टषष्टितमोऽध्यायः // 68 // यदा तु हीनं नृपतिर्विद्यादात्मानमात्मना / अमात्यैः सह संमय कुर्यात्संधिं बलीयसा // 14 युधिष्ठिर उवाच / अज्ञायमानो हीनत्वे कुर्यात्संधि परेण वै। पार्थिवेन विशेषेण किं कार्यमवशिष्यते। लिप्सुर्वा कंचिदेवार्थ त्वरमाणो विचक्षणः // 15 कथं रक्ष्यो जनपदः कथं रक्ष्याश्च शत्रवः // 1 गुणवन्तो महोत्साहा धर्मज्ञाः साधवश्च ये। कथं चारं प्रयुञ्जीत वर्णान्विश्वासयेत्कथम् / संदधीत नृपस्तैश्च राष्ट्र धर्मेण पालयन् // 16 कथं भृत्यान्कथं दारान्कथं पुत्रांश्च भारत // 2 उच्छिद्यमानमात्मानं ज्ञात्वा राजा महामतिः / भीष्म उवाच / पूर्वापकारिणो हन्यालोकद्विष्टांश्च सर्वशः // 17 राजवृत्तं महाराज शृणुष्वावहितोऽखिलम् / यो नोपकर्तुं शक्नोति नापकर्तुं महीपतिः / यत्कार्य पार्थिवेनादौ पार्थिवप्रकृतेन वा // 3 अशक्यरूपश्चोद्धर्तुमुपेक्ष्यस्तादृशो भवेत् // 18 आत्मा जेयः सदा राज्ञा ततो जेयाश्च शत्रवः / यात्रां यायादविज्ञातमनाक्रन्दमनन्तरम् / अजितात्मा नरपतिर्विजयेत कथं रिपून // 4 व्यासक्तं च प्रमत्तं च दुर्बलं च विचक्षणः // 19 एतावानात्मविजयः पञ्चवर्गविनिग्रहः / यात्रामाज्ञापयेद्वीरः कल्यपुष्टबली सुखी / जितेन्द्रियो नरपतिर्बाधितुं शक्नुयादरीन् // 5 पूर्वं कृत्वा विधानं च यात्रायां नगरे तथा // 20 न्यसेत गुल्मान्दुर्गेषु संधौ च कुरुनन्दन / न च वश्यो भवेदस्य नृपो यद्यपि वीर्यवान् / नगरोपवने चैव पुरोद्यानेषु चैव ह // 6 हीनश्च बलवीर्याभ्यां कर्शयंस्तं परावसेत् // 21 संस्थानेषु च सर्वेषु पुरेषु नगरस्य च / राष्ट्रं च पीडयेत्तस्य शस्त्राग्निविषमूर्छनैः / मध्ये च नरशार्दूल तथा राजनिवेशने // 7 अमात्यवल्लभानां च विवादास्तस्य कारयेत् / प्रणिधींश्च ततः कुर्याज्जडान्धबधिराकृतीन् / वर्जनीयं सदा युद्धं राज्यकामेन धीमता // 22 पुंसः परीक्षितान्प्राज्ञान्क्षुत्पिपासातपक्षमान् // 8 उपायैत्रिभिरादानमर्थस्याह बृहस्पतिः / अमात्येषु च सर्वेषु मित्रेषु त्रिविधेषु च / सान्त्वेनानुप्रदानेन भेदेन च नराधिप / पुत्रेषु च महाराज प्रणिदध्यात्समाहितः // 9 / यमर्थं शक्नुयात्प्राप्तुं तेन तुष्येद्धि पण्डितः // 23 पुरे जनपदे चैव तथा सामन्तराजसु। आददीत बलिं चैव प्रजाभ्यः कुरुनन्दन / यथा न विद्युरन्योन्यं प्रणिधेयास्तथा हि ते / / 10 षड्भागममितप्रज्ञस्तासामेवाभिगुप्तये // 24 चारांश्च विद्यात्प्रहितान्परेण भरतर्षभ / दशधर्मगतेभ्यो यद्वसु बह्वल्पमेव च / आपणेषु विहारेषु समवायेषु भिक्षुषु // 11 तन्नाददीत सहसा पौराणां रक्षणाय वै // 25 आरामेषु तथोद्याने पण्डितानां समागमे / यथा पुत्रास्तथा पौरा द्रष्टव्यास्ते न संशयः / वेशेषु चत्वरे चैव सभास्वावसथेषु च // 12 / भक्तिश्चैषां प्रकर्तव्या व्यवहारे प्रदर्शिते // 26 - 2080 -