________________ 12. 68. 35] शान्तिपर्व [ 12. 68. 61 वार्तामूलो ह्ययं लोकस्त्रय्या वै धार्यते सदा। कुर्यात्कृष्णगतिः शेषं ज्वलितोऽनिलसारथिः / तत्सर्वं वर्तते सम्यग्यदा रक्षति भूमिपः // 35 | न तु राज्ञाभिपन्नस्य शेषं कचन विद्यते // 50 यदा राजा धुरं श्रेष्ठामादाय वहति प्रजाः / तस्य सर्वाणि रक्ष्याणि दूरतः परिवर्जयेत् / महता बलयोगेन तदा लोकः प्रसीदति / / 36 / मृत्योरिव जुगुप्सेत राजस्वहरणान्नरः // 51 यस्याभावे च भूतानामभावः स्यात्समन्ततः / नश्येदभिमृशन्सद्यो मृगः कूटमिव स्पृशन् / भावे च भावो नित्यः स्यात्कस्तं न प्रतिपूजयेत् // आत्मस्वमिव संरक्षेद्राजस्वमिह बुद्धिमान् // 52 तस्य यो वहते भारं सर्वलोकसुखावहम् / महान्तं नरकं घोरमप्रतिष्ठमचेतसः / तिष्ठेत्प्रियहिते राज्ञ उभौ लोकौ हि यो जयेत् // पतन्ति चिररात्राय राजवित्तापहारिणः // 53 यस्तस्य पुरुषः पापं मनसाप्यनुचिन्तयेत् / .. राजा भोजो विराट् सम्राट क्षत्रियो भूपतिर्नृपः / असंशयमिह क्लिष्टः प्रेत्यापि नरकं पतेत् / / 39 य एवं स्तूयते शब्दैः कस्तं नार्चितुमिच्छति // 54 न हि जात्ववमन्तव्यो मनुष्य इति भूमिपः / तस्माद्बभूषुर्नियतो जितात्मा संयतेन्द्रियः / महती देवता ह्येषा नररूपेण तिष्ठति // 40 मेधावी स्मृतिमान्दक्षः संश्रयेत महीपतिम् // 55 कुरुते पञ्च रूपाणि कालयुक्तानि यः सदा। कृतज्ञं प्राज्ञमक्षुद्रं दृढभक्तिं जितेन्द्रियम् / भवत्यग्निस्तथादित्यो मृत्युर्वेश्रवणो यमः / / 41 धर्मनित्यं स्थितं स्थित्यां मत्रिणं पूजयेन्नपः / / 56 यदा ह्यासीदतः पापान्दहत्युप्रेण तेजसा / मिथ्योपचरितो राजा तदा भवति पावकः / / 42 दृढभक्तिं कृतप्रज्ञं धर्मज्ञं संयतेन्द्रियम् / यदा पश्यति चारेण सर्वभूतानि भूमिपः / / शूरमक्षुद्रकर्माणं निषिद्धजनमाश्रयेत् // 57 क्षेमं च कृत्वा व्रजति तदा भवति भास्करः // 43 राजा प्रगल्भं पुरुषं करोति अशुचींश्च यदा क्रुद्धः क्षिणोति शतशो नरान् / ___ राजा कृशं बृहयते मनुष्यम / राजाभिपन्नस्य कुतः सुखानि सपुत्रपौत्रान्सामात्यांस्तदा भवति सोऽन्तकः॥४४ यदा त्वधार्मिकान्सास्तीक्ष्णैर्दण्डैर्नियच्छति / राजाभ्युपेतं सुखिनं करोति // 58 धार्मिकांश्चानुगृह्णाति भवत्यथ यमस्तदा / / 45 राजा प्रजानां हृदयं गरीयो यदा तु धनधाराभिस्तर्पयत्युपकारिणः / गतिः प्रतिष्ठा सुखमुत्तमं च / आच्छिनत्ति च रत्नानि विविधान्यपकारिणाम् // यमाश्रिता लोकमिमं परं च श्रियं ददाति कस्मैचित्कस्माञ्चिदपकर्षति / जयन्ति सम्यक्पुरुषा नरेन्द्रम् / / 59 तदा वैश्रवणो राजल्लोके भवति भूमिपः / / 47 नराधिपश्चाप्यनुशिष्य मेदिनी नास्यापवादे स्थातव्यं दक्षेणाक्लिष्टकर्मणा / दमेन सत्येन च सौहदेन। धर्म्यमाकाङ्क्षता लाभमीश्वरस्यानसूयता / / 48 महद्भिरिष्ट्वा क्रतुभिर्महायशान हि राज्ञः प्रतीपानि कुर्वन्सुखमवाप्नुयात् / त्रिविष्टपे स्थानमुपैति सत्कृतम / / 60 पुत्रो भ्राता वयस्यो वा यद्यप्यात्मसमो भवेत् // 49 / स एवमुक्तो गुरुणा कौसल्यो राजसत्तमः / -2079 -