________________ 12. 65. 35] शान्तिपर्व [12. 66. 26 आदौ प्रवर्तिते चक्रे तथैवादिपरायणे / वानप्रस्थेषु विप्रेषु त्रैविद्येषु च भारत / वर्तस्व पुरुषव्याघ्र संविजानामि तेऽनघ // 35 प्रयच्छतोऽर्थान्विपुलान्वन्याश्रमपदं भवेत् // 12 इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि सर्वभूतेष्वनुक्रोशं कुर्वतस्तस्य भारत / पञ्चषष्टितमोऽध्यायः॥६५॥ आनृशंस्यप्रवृत्तस्य सर्वावस्थं पदं भवेत् // 13 बालवृद्धेषु कौरव्य सर्वावस्थं युधिष्ठिर / युधिष्ठिर उवाच / अनुक्रोशं विदधतः सर्वावस्थं पदं भवेत् // 14 बलात्कृतेषु भूतेषु परित्राणं कुरूद्वह / श्रुता मे कथिताः पूर्वैश्चत्वारो मानवाश्रमाः। शरणागतेषु कौरव्य कुर्वन्गार्हस्थ्यमावसेत् // 15 व्याख्यानमेषामाचक्ष्व पृच्छतो मे पितामह // 1 चराचराणां भूतानां रक्षामपि च सर्वशः / भीष्म उवाच / यथार्हपूजां च सदा कुर्वन्गार्हस्थ्यमावसेत् // 16 विदिताः सर्व एवेह धर्मास्तव युधिष्ठिर। ज्येष्ठानुज्येष्ठपत्नीनां भ्रातॄणां पुत्रनतृणाम् / यथा मम महाबाहो विदिताः साधुसंमताः // 2 निग्रहानुग्रहौ पार्थ गार्हस्थ्यमिति तत्तपः // 17 यत्त लिङ्गान्तरगतं पृच्छसे मां युधिष्ठिर / साधूनामर्चनीयानां प्रजासु विदितात्मनाम् / धर्म धर्मभृतां श्रेष्ठ तन्निबोध नराधिप // 3 पालनं पुरुषव्याघ्र गृहाश्रमपदं भवेत् // 18 सर्वाण्येतानि कौन्तेय विद्यन्ते मनुजर्षभ / आश्रमस्थानि सर्वाणि यस्तु वेश्मनि भारत / साध्वाचारप्रवृत्तानां चातुराश्रम्यकर्मणाम् // 4 आददीतेह भोज्येन तद्गार्हस्थ्यं युधिष्ठिर // 19 अकामद्वेषयुक्तस्य दण्डनीत्या युधिष्ठिर / यः स्थितः पुरुषो धर्मे धात्रा सृष्टे यथार्थवत् / समेक्षिणश्च भूतेषु भैक्षाश्रमपदं भवेत् / / 5 आश्रमाणां स सर्वेषां फलं प्राप्नोत्यनुत्तमम् // 20 वेत्त्यादानविसर्ग यो निग्रहानुग्रहौ तथा / यस्मिन्न नश्यन्ति गुणाः कौन्तेय पुरुषे सदा। यथोक्तवृत्तेर्वीरस्य क्षेमाश्रमपदं भवेत् / / 6 आश्रमस्थं तमप्याहुर्नरश्रेष्ठं युधिष्ठिर // 21 शातिसंबन्धिमित्राणि व्यापन्नानि युधिष्ठिर / स्थानमानं वयोमानं कुलमानं तथैव च / समभ्युद्धरमाणस्य दीक्षाश्रमपदं भवेत् // 7 कुर्वन्वसति सर्वेषु ह्याश्रमेषु युधिष्ठिर // 22 आह्निकं भूतयज्ञांश्च पितृयज्ञांश्च मानुषान् / देशधर्मांश्च कौन्तेय कुलधर्मास्तथैव च / कुर्वतः पार्थ विपुलान्वन्याश्रमपदं भवेत् // 8 पालयन्पुरुषव्याघ्र राजा सर्वाश्रमी भवेत् // 23 पालनात्सर्वभूतानां स्वराष्ट्रपरिपालनात् / काले विभूतिं भूतानामुपहारांस्तथैव च / दीक्षा बहुविधा राज्ञो वन्याश्रमपदं भवेत् // 9 अर्हयन्पुरुषव्याघ्र साधूनामाश्रमे वसेत् // 24 वेदाध्ययननित्यत्वं क्षमाथाचार्यपूजनम् / दशधर्मगतश्चापि यो धर्म प्रत्यवेक्षते। तथोपाध्यायशुश्रूषा ब्रह्माश्रमपदं भवेत् / / 10 सर्वलोकस्य कौन्तेय राजा भवति सोऽऽश्रमी // 25 अजिह्ममशठं मार्ग सेवमानस्य भारत। ये धर्मकुशला लोके धर्म कुर्वन्ति साधवः / सर्वदा सर्वभूतेषु ब्रह्माश्रमपदं भवेत् // 11 / पालिता यस्य विषये पादोंऽशस्तस्य भूपतेः // 26 - 2075 -