________________ 12. 63. 13 ] शान्तिपर्व [12. 64.4 आश्रमा विहिताः सर्वे वर्जयित्वा निराशिषम् // 13 धर्मानन्यान्धर्मविदो मनुष्याः / भैक्षचाँ न तु प्राहुस्तस्य तद्धर्मचारिणः / महाश्रयं बहुकल्याणरूपं तथा वैश्यस्य राजेन्द्र राजपुत्रस्य चैप हि // 14 __क्षात्रं धर्मं नेतरं प्राहुरार्याः // 26 कृतकृत्यो वयोतीतो राज्ञः कृतपरिश्रमः / सर्वे धर्मा राजधर्मप्रधानाः वैश्यो गच्छेदनुज्ञाती नृपेणाश्रममण्डलम् // 15 __सर्वे धर्माः पाल्यमाना भवन्ति / वेदानधीत्य धर्मेण राजशास्त्राणि चानघ / सर्वत्यागो राजधर्मेषु राज। संतानादीनि कर्माणि कृत्वा सोमं निषेव्य च // 16 ___ स्त्यागे चाहुर्धर्ममत्र्यं पुराणम् / / 27 . पालयित्वा प्रजाः सर्वा धर्मेण वदतां वर / मजेत्रयी दण्डनीतौ हतायां राजसूयाश्वमेधादीन्मखानन्यांस्तथैव च // 17 ___ सर्वे धर्मा न भवेयुर्विरुद्धाः / समानीय यथापाठं विप्रेभ्यो दत्तदक्षिणः / सर्वे धर्माश्चाश्रमाणां गताः स्युः संग्रामे विजयं प्राप्य तथाल्पं यदि वा बहु // 18 ___ क्षात्रे त्यक्ते राजधर्मे पुराणे // 28 स्थापयित्वा प्रजापालं पुत्रं राज्ये च पाण्डव / सर्वे त्यागा राजधर्मेषु दृष्टाः अन्यगोत्रं प्रशस्तं वा क्षत्रियं क्षत्रियर्षभ // 19 ___ सर्वा दीक्षा राजधर्मेषु चोक्ताः / अर्चयित्वा पितॄन्सम्यपितृयज्ञैर्यथाविधि / सर्वे योगा राजधर्मेषु चोक्ताः देवान्यज्ञैर्ऋषीन्वेदैरर्चित्वा चैव यत्नतः // 20 ___ सर्वे लोका राजधर्मान्प्रविष्टाः // 29 अन्तकाले च संप्राप्ते य इच्छेदाश्रमान्तरम् / यथा जीवाः प्रकृतौ वध्यमाना आनुपूर्व्याश्रमानराजन्गत्वा सिद्धिमवाप्नुयात् // 21 धर्माश्रितानामुपपीडनाय / राजर्षित्वेन राजेन्द्र भैक्षचर्याध्वसेवया / एवं धर्मा राजधर्मेवियुक्ताः अपेतगृहधर्मोऽपि चरेज्जीवितकाम्यया // 22 सर्वावस्थं नाद्रियन्ते स्वधर्मम् // 30 न चैतन्नैष्ठिकं कर्म त्रयाणां भरतर्षभ / इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि चतुर्णा राजशार्दूल प्राहुराश्रमवासिनाम् // 23 त्रिषष्टितमोऽध्यायः // 63 // बह्वायत्तं क्षत्रियैर्मानवानां लोकश्रेष्ठं धर्ममासेवमानैः / भीष्म उवाच / सर्वे धर्माः सोपधर्मास्त्रयाणां चातुराश्रम्यधर्माश्च जातिधर्माश्च पाण्डव / राज्ञो धर्मादिति वेदाच्छृणोमि // 24 लोकपालोत्तराश्चैव क्षात्रे धर्मे व्यवस्थिताः / / 1 यथा राजन्हस्तिपदे वदन्ति सर्वाण्येतानि धर्माणि क्षात्रे भरतसत्तम / संलीयन्ते सर्वसत्त्वोद्भवानि / निराशिषो जीवलोके क्षात्रे धर्मे व्यवस्थिताः // 2 एवं धर्मान्राजधर्मेषु सर्वा अप्रत्यक्षं बहुद्वारं धर्ममाश्रमवासिनाम् / न्सर्वावस्थं संप्रलीनान्निबोध // 25 प्ररूपयन्ति तद्भावमागमैरेप शाश्वतम् / / 3 अल्पाश्रयानल्पफलान्वदन्ति अपरे वचनैः पुण्यैर्वा दिनो लोकनिश्चयम् / -2071