________________ 12. 14. 33] शान्तिपर्व [12. 15. 21 बद्धा त्वां नास्तिकैः सार्धं प्रशासेयुर्वसुंधराम्॥३३ / दण्डस्यैव भयादेके न खादन्ति परस्परम् / कुरुते मूढमेवं हि यः श्रेयो नाधिगच्छति / अन्धे तमसि मजेयुर्यदि दण्डो न पालयेत् // 7 धूपैरञ्जनयोगैश्च नस्यकर्मभिरेव च / यस्माददान्तान्दमयत्यशिष्टान्दण्डयत्यपि / भेषजैः स चिकित्स्यः स्याद्य उन्मार्गेण गच्छति // 34 दमनाद्दण्डनाच्चैव तस्माद्दण्डं विदुर्बुधाः // 8 साहं सर्वाधमा लोके स्त्रीणां भरतसत्तम / वाचि दण्डो ब्राह्मणानां क्षत्रियाणां भुजार्पणम् / तथा विनिकृतामित्रैर्याहमिच्छामि जीवितुम // 35 दानदण्डः स्मृतो वैश्यो निर्दण्डः शूद्र उच्यते // 9 एतेषां यतमानानामुत्पद्यन्ते तु संपदः। असंमोहाय मानामर्थसंरक्षणाय च / त्वं तु सर्वां महीं लब्ध्वा कुरुषे स्वयमापदम् // 36 मर्यादा स्थापिता लोके दण्डसंज्ञा विशां पते॥१० यथास्तां संमतौ राज्ञां पृथिव्यां राजसत्तमौ। यत्र श्यामो लोहिताक्षो दण्डश्चरति सूनृतः / मान्धाता चाम्बरीषश्च तथा राजविराजसे // 37 प्रजास्तत्र न मुह्यन्ति नेता चेत्साधु पश्यति // 11 प्रशाधि पृथिवीं देवीं प्रजा धर्मेण पालयन् / ब्रह्मचारी गृहस्थश्च वानप्रस्थोऽथ मिक्षकः / सपर्वतवनद्वीपां मा राजन्विमना भव // 38 दण्डस्यैव भयादेते मनुष्या वर्त्मनि स्थिताः // 12 यजस्व विविधैर्यज्ञैर्जुह्वन्नग्नीन्प्रयच्छ च / नाभीतो यजते राजन्नाभीतो दातुमिच्छति / पुराणि भोगान्वासांसि द्विजातिभ्यो नृपोत्तम // 39 नाभीतः पुरुषः कश्चित्समये स्थातुमिच्छति // 13 इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि नाच्छित्त्वा परमर्माणि नाकृत्वा कर्म दारुणम् / चतुर्दशोऽध्यायः॥ 14 // नाहत्वा मत्स्यघातीव प्राप्नोति महतीं श्रियम् // 14 नाघ्नतः कीर्तिरस्तीह न वित्तं न पुनः प्रजाः / वैशंपायन उवाच / इन्द्रो वृत्रवधेनैव महेन्द्रः समपद्यत // 15 याज्ञसेन्या वचः श्रुत्वा पुनरेवार्जुनोऽब्रवीत् / / य एव देवा हन्तारस्ताल्लोकोऽर्चयते भृशम् / अनुमान्य महाबाहुं ज्येष्ठं भ्रातरमीश्वरम् // 1 हन्ता रुद्रस्तथा स्कन्दः शक्रोऽग्निवरुणो यमः॥१६ दण्डः शास्ति प्रजाः सर्वा दण्ड एवाभिरक्षति / हन्ता कालस्तथा वायुम॒त्युर्वैश्रवणो रविः / दण्डः सुप्तेषु जागर्ति दण्डं धर्म विदुर्बुधाः // 2 वसवो मरुतः साध्या विश्वेदेवाश्च भारत // 17 धर्म संरक्षते दण्डस्तथैवार्थ नराधिप / एतान्देवान्नमस्यन्ति प्रतापप्रणता जनाः / कामं संरक्षते दण्डस्त्रिवर्गो दण्ड उच्यते // 3 न ब्रह्माणं न धातारं न पूषाणं कथंचन // 18 दण्डेन रक्ष्यते धान्यं धनं दण्डेन रक्ष्यते / मध्यस्थान्सर्वभूतेषु दान्ताशमपरायणान् / एतद्विद्वन्नपादत्स्व स्वभावं पश्य लौकिकम् // 4 यजन्ते मानवाः केचित्प्रशान्ताः सर्वकर्मसु // 19 राजदण्डभयादेके पापाः पापं न कुर्वते / न हि पश्यामि जीवन्तं लोके कंचिदहिंसया। यमदण्डभयादेके परलोकभयादपि // 5 सत्त्वैः सत्त्वानि जीवन्ति दुर्बलैर्बलवत्तराः // 20 परस्परभयादेके पापाः पापं न कुर्वते / नकुलो मूषकानत्ति बिडालो नकुलं तथा / एवं सांसिद्धिके लोके सर्वं दण्डे प्रतिष्ठितम् // 6 / बिडालमत्ति श्वा राजश्वानं व्यालमृगस्तथा // 21 - 2003 -