________________ 11. 16. 17 ] महाभारते [11. 16. 46 ततः सा पुण्डरीकाक्षमामत्र्य पुरुषोत्तमम् / बन्दिभिः सततं काले स्तुवद्भिरभिनन्दिताः / कुरूणां वैशसं दृष्ट्वा दुःखाद्वचनमब्रवीत् // 17 शिवानामशिवा घोराः शृण्वन्ति विविधा गिरः॥३२ पश्यैताः पुण्डरीकाक्ष स्नुषा मे निहतेश्वराः / ये पुरा शेरते वीराः शयनेषु यशखिनः / प्रकीर्णकेशाः क्रोशन्तीः कुररीरिव माधव // 18 चन्दनागुरुदिग्धाङ्गास्तेऽद्य पांसुषु शेरते // 33 अमूस्त्वभिसमागम्य स्मरन्त्यो भरतर्षभान् / तेषामाभरणान्येते गृध्रगोमायुवायसाः / पृथगेवाभ्यधावन्त पुत्रान्भ्रातृन्पितॄन्पतीन् // 19 आक्षिपन्त्यशिवा घोरा विनदन्तः पुनः पुनः // 34 वीरसूभिर्महाबाहो हतपुत्राभिरावृतम् / चापानि विशिखान्पीतान्निस्त्रिंशान्विमला गदाः। क्वचिच्च वीरपत्नीभिर्हतवीराभिराकुलम् / / 20 युद्धाभिमानिनः प्रीता जीवन्त इव बिभ्रति / / 35 शोभितं पुरुषव्याङ्ग्रीष्मकर्णाभिमन्युभिः / सुरूपवर्णा बहवः क्रव्यादैरवघट्टिताः। द्रोणद्रुपदशल्यैश्च ज्वलद्भिरिव पावकैः // 21 ऋषभप्रतिरूपाक्षाः शेरते हरितस्रजः // 36 काश्चनैः कवचैर्निष्कर्मणिभिश्च महात्मनाम् / अपरे पुनरालिङ्गय गदाः परिघबाहवः / अङ्गदैर्हस्तकेयूरैः स्रग्भिश्च समलंकृतम् // 22 शेरतेऽभिमुखाः शूरा दयिता इव योषितः // 37 वीरबाहुविसृष्टाभिः शक्तिभिः परिधैरपि / बिभ्रतः कवचान्यन्ये विमलान्यायुधानि च। खङ्गैश्च विमलैस्तीक्ष्णैः सशरैश्च शरासनैः // 23 न धर्षयन्ति ऋयादा जीवन्तीति जनार्दन // 38 क्रव्यादसंधैर्मुदितै स्तिष्ठद्भिः सहितैः क्वचित् / क्रव्यादैः कृष्यमाणानामपरेषां महात्मनाम् / कचिदाक्रीडमानैश्च शयानैरपरैः क्वचित् // 24 / शातकौम्भ्यः स्रजश्चित्रा विप्रकीर्णाः समन्ततः॥३९ एतदेवंविधं वीर संपश्यायोधनं विभो। एते गोमायवो भीमा निहतानां यशस्विनाम् / पश्यमाना च दह्यामि शोकेनाहं जनार्दन // 25 कण्ठान्तरगतान्हारानाक्षिपन्ति सहस्रशः // 40 पाञ्चालानां कुरूणां च विनाशं मधुसूदन / सर्वेष्वपररात्रेषु याननन्दन्त बन्दिनः / पश्चानामिव भूतानां नाहं वधमचिन्तयम् // 26 स्तुतिभिश्च परार्ध्याभिरुपचारैश्च शिक्षिताः // 41 तान्सुपर्णाश्च गृध्राश्च निष्कर्षन्त्यसृगुक्षितान् / तानिमाः परिदेवन्ति दुःखार्ताः परमाङ्गनाः / निगृह्य कवचेषूत्रा भक्षयन्ति सहस्रशः / / 27 कृपणं वृष्णिश दूंछ दुःखशोकार्दिता भृशम् // 42 जयद्रथस्य कर्णस्य तथैव द्रोणभीष्मयोः / रक्तोत्पलवनानीव विभान्ति रुचिराणि वै / अभिमन्योर्विनाशं च कश्चिन्तयितुमर्हति // 28 मुखानि परमस्त्रीणां परिशुष्काणि केशव // 43 अवध्यकल्पान्निहतान्दृष्ट्वाहं मधुसूदन / रुदितोपरता ह्येता ध्यायन्त्यः संपरिप्लुताः / गृध्रकङ्कवडश्येनश्वसृगालादनीकृतान् // 29 कुरुस्त्रियोऽभिगच्छन्ति तेन तेनैव दुःखिताः॥४४ अमर्षवशमापन्नान्दुर्योधनवशे स्थितान् / एतान्यादित्यवर्णानि तपनीयनिभानि च / पश्येमान्पुरुषव्याघ्रान्संशान्तान्पावकानिव // 30 रोषरोदनताम्राणि वक्त्राणि कुरुयोषिताम् / / 45 शयनान्युचिताः सर्वे मृदूनि विमलानि च / आसामपरिपूर्णार्थं निशम्य परिदेवितम् / विपन्नास्तेऽद्य वसुधां विवृतामधिशेरते // 31 / इतरेतरसंक्रन्दान्न विजानन्ति.योषितः // 46 - 1974 -