________________ 11. 14. 7] महाभारते [11. 15. 10 तञ्चाप्यप्रियमस्माकं पुत्रस्ते समुपाचरत् / कस्मान्न शेषयः कंचिद्येनाल्पमपराधितम् // 20 द्रौपद्या यत्सभामध्ये सव्यमूरुमदर्शयत् // 7 संतानमावयोस्तात वृद्धयोहतराज्ययोः / तत्रैव वध्यः सोऽस्माकं दुराचारोऽम्ब ते सुतः / कथमन्धद्वयस्यास्य यष्टिरेका न वर्जिता // 21 धर्मराजाज्ञया चैव स्थिताः स्म समये तदा // 8 शेषे ह्यवस्थिते तात पुत्राणामन्तके त्वयि / वैरमुद्भुक्षितं राज्ञि पुत्रेण तव तन्महत् / न मे दुःखं भवेदेतद्यदि त्वं धर्ममाचरः // 22 क्लेशिताश्च वने नित्यं तत एतत्कृतं मया // 9 इति श्रीमहाभारते स्त्रीपर्वणि वैरस्यास्य गतः पारं हत्वा दुर्योधनं रणे। __चतुर्दशोऽध्यायः // 14 // राज्यं युधिष्ठिरः प्राप्तो वयं च गतमन्यवः // 10 गान्धार्युवाच / वैशंपायन उवाच। न तस्यैष वधस्तात यत्प्रशंससि मे सुतम् / एवमुक्त्वा तु गान्धारी युधिष्ठिरमपृच्छत / कृतवांश्चापि तत्सर्वं यदिदं भाषसे मयि // 11 क स राजेति सक्रोधा पुत्रपौत्रवधार्दिता // 1 हताश्वे नकुले यत्तद्वृषसेनेन भारत / तामभ्यगच्छद्राजेन्द्रो वेपमानः कृताञ्जलिः / अपिबः शोणितं संख्ये दुःशासनशरीरजम् // 12 युधिष्ठिर इदं चैनां मधुरं वाक्यमब्रवीत् // 2 सद्भिर्विगर्हितं घोरमनार्यजनसेवितम् / पुत्रहन्ता नृशंसोऽहं तव देवि युधिष्ठिरः / क्रूरं कर्माकरोः कस्मात्तदयुक्तं वृकोदर // 13 / शापार्हः पृथिवीनाशे हेतुभूतः शपस्व माम् // 3 भीमसेन उवाच। न हि मे जीवितेनार्थो न राज्येन धनेन वा। अन्यस्यापि न पातव्यं रुधिरं किं पुनः स्वकम् / तादृशान्सुहृदो हत्वा मूढस्यास्य सुहब्रुहः॥ 4 यथैवात्मा तथा भ्राता विशेषो नास्ति कश्चन॥१४ तमेवंवादिनं भीतं संनिकर्षगतं तदा / रुधिरं न व्यतिक्रामद्दन्तोष्ठं मेऽम्ब मा शुचः।। नोवाच किंचिद्गान्धारी नि:श्वासपरमा भृशम् // 5 वैवस्वतस्तु तद्वेद हस्तौ मे रुधिरोक्षितौ // 15 / तस्यावनतदेहस्य पादयोर्निपतिष्यतः / हताश्वं नकुलं दृष्ट्वा वृषसेनेन संयुगे।। युधिष्ठिरस्य नृपतेधर्मज्ञा धर्मदर्शिनी / भ्रातृणां संप्रहृष्टानां त्रासः संजनितो मया // 16 अङ्गुल्यप्राणि ददृशे देवी पट्टान्तरेण सा // 6 केशपक्षपरामर्श द्रौपद्या द्यूतकारिते / ततः स कुनखीभूतो दर्शनीयनखो नृपः / क्रोधाद्यब्रुवं चाहं तच्च मे हृदि वर्तते // 17 तं दृष्ट्वा चार्जुनोऽगच्छद्वासुदेवस्य पृष्ठतः // 7 क्षत्रधर्माच्युतो राज्ञि भवेयं शाश्वतीः समाः / एवं संचेष्टमानांस्तानितश्चेतश्च भारत / प्रतिज्ञां तामनिस्तीर्य ततस्तत्कृतवानहम् // 18 गान्धारी विगतक्रोधा सान्त्वयामास मातृवत् // 8 न मामर्हसि गान्धारि दोषेण परिशङ्कितुम् / तया ते समनुज्ञाता मातरं वीरमातरम् / अनिगृह्य पुरा पुत्रानस्मास्वनपकारिषु // 19 अभ्यगच्छन्त सहिताः पृथां पृथुलवक्षसः॥९ गान्धार्युवाच / चिरस्य दृष्ट्वा पुत्रान्सा पुत्राधिभिरभिप्लुता / वृद्धस्यास्य शतं पुत्रान्निध्नंस्त्वमपराजितः / बाष्पमाहारयदेवी वस्त्रेणावृत्य वै मुखम् // 10 - 1972 -