________________ 11. 12. 15] स्त्रीपर्व [11. 14.6 नाश्वास्य कल्याणमुवाच चैनान् // 15 यथैव कुन्या कौन्तेया रक्षितव्यास्तथा मया / इति श्रीमहाभारते स्त्रीपर्वणि यथैव धृतराष्ट्रेण रक्षितव्यास्तथा मया // 13 द्वादशोऽध्यायः // 12 // दुर्योधनापराधेन शकुनेः सौबलस्य च / कर्णदुःशासनाभ्यां च वृत्तोऽयं कुरुसंक्षयः // 14 वैशंपायन उवाच / नापराध्यति बीभत्सुन च पार्थो वृकोदरः / धृतराष्ट्राभ्यनुज्ञातास्ततस्ते कुरुपुंगवाः / नकुलः सहदेवो वा नैव जातु युधिष्ठिरः // 15 अभ्ययुर्धातरः सर्वे गान्धारी सहकेशवाः // 1 युध्यमाना हि कौरव्याः कृन्तमानाः परस्परम् / ततो ज्ञात्वा हतामित्रं धर्मराज युधिष्ठिरम् / निहताः सहिताश्चान्यैस्तत्र नास्यप्रियं मम // 16 गान्धारी पुत्रशोकार्ता शप्तुमैच्छदनिन्दिता // 2 यत्तु कर्माकरोद्भीमो वासुदेवस्य पश्यतः। तस्याः पापमभिप्रायं विदित्या पाण्डवान्प्रति / दुर्योधनं समाहूय गदायुद्ध महामनाः // 17 ऋषिः सत्यवतीपुत्रः प्रागेव समबुध्यत / / 3 शिक्षयाभ्यधिकं ज्ञात्वा चरन्तं बहुधा रणे। स गङ्गायामुपस्पृश्य पुण्यगन्धं पयः शुचि / अधो नाभ्यां प्रहृतवांस्तन्मे कोपमवर्धयत् // 18 तं देशमुपसंपेदे परमपिर्मनोजवः // 4 कथं नु धर्म धर्मज्ञैः समुद्दिष्टं महात्मभिः / दिव्येन चक्षुषा पश्यन्मनसानुद्धतेन च / त्यजेयुराहवे शूराः प्राणहेतोः कथंचन // 19 सर्वप्राणभृतां भावं स तत्र समबुध्यत / / 5 इति श्रीमहाभारते स्त्रीपर्वणि स स्नुषामब्रवीत्काले कल्यवादी महातपाः / त्रयोदशोऽध्यायः // 13 // शापकालमवाक्षिप्य शमकालमुदीरयन् / / 6 न कोपः पाण्डवे कार्यो गान्धारि शममाप्नुहि / वैशंपायन उवाच। जो निगृह्यतामेतच्छृणु चेदं वचो मम / / 7 तच्छ्रुत्वा वचनं तस्या भीमसेनोऽथ भीतवत् / उक्तास्यष्टादशाहानि पुत्रेण जयमिच्छता / गान्धारी प्रत्युवाचेदं वचः सानुनयं तदा // 1 शिवमाशास्स्व मे मातयुध्यमानस्य शत्रुभिः // 8 अधर्मो यदि वा धर्मस्त्रासात्तत्र मया कृतः / सा तथा याच्यमाना त्वं काले काले जयैषिणा / आत्मानं त्रातुकामेन तन्मे त्वं क्षन्तुमर्हसि // 2 उक्तवत्यसि गान्धारि यतो धर्मस्ततो जयः // 9 न हि युद्धेन पुत्रस्ते धर्मेण स महाबलः / न चाप्यतीतां गान्धारि वाचं ते वितथामहम् / शक्यः केनचिदुद्यन्तुमतो विषममाचरम् // 3 स्मरामि भाषमाणायास्तथा प्रणिहिता ह्यसि // 10 सैन्यस्यैकोऽवशिष्टोऽयं गदायुद्धे च वीर्यवान् / सा त्वं धर्म परिस्मृत्य वाचा चोक्त्वा मनस्विनि। मां हत्वा न हरेद्राज्यमिति चैतत्कृतं मया // 4 कोपं संयच्छ गान्धारि मैवं भूः सत्यवादिनि // 11 राजपुत्री च पाञ्चालीमेकवस्त्रां रजस्वलाम् / गान्धार्युवाच / भवत्या विदितं सर्वमुक्तवान्यत्सुतस्तव / / 5 भगवन्नाभ्यसूयामि नैतानिच्छामि नश्यतः।। सुयोधनमसंगृह्य न शक्या भूः ससागरा / पुत्रशोकेन तु बलान्मनो विह्वलतीव मे // 12 / केवला भोक्तुमस्माभिरतश्चैतत्कृतं मया // 6 - 1971 -