________________ 9. 28. 11] शल्यपर्व [9. 28.38 तत्सैन्यं भरतश्रेष्ठ मुहूर्तेन महात्मभिः / नापश्यत्समरे कंचित्सहायं रथिनां वरः // 23 अवध्यत रणं प्राप्य त्रातारं नाभ्यविन्दत। नर्दमानान्परांश्चैव स्वबलस्य च संक्षयम् / प्रतिष्ठमानं तु भयान्नावतिष्ठत दंशितम् // 11 हतं स्वहयमुत्सृज्य प्राङ्मुखः प्राद्रवद्भयात् // 24 अश्वैर्विपरिधावद्भिः सैन्येन रजसा वृते / एकादशचमूभर्ता पुत्रो दुर्योधनस्तव / न प्राज्ञायन्त समरे दिशश्च प्रदिशस्तथा // 12 गदामादाय तेजस्वी पदातिः प्रस्थितो ह्रदम् // 25 वतस्तु पाण्डवानीकान्निःसृत्य बहवो जनाः / नातिदूरं ततो गत्वा पद्भयामेव नराधिपः / अभ्यन्नंस्तावकान्युद्धे मुहूर्तादिव भारत / सस्मार वचनं क्षत्तुर्धर्मशीलस्य धीमतः // 26 उतो निःशेषमभवत्तत्सैन्यं तव भारत // 13 इदं नूनं महाप्राज्ञो विदुरो दृष्टवान्पुरा / अक्षौहिण्यः समेतास्तु तव पुत्रस्य भारत। . महद्वैशसमस्माकं क्षत्रियाणां च संयुगे // 27 एकादश हता युद्धे ताः प्रभो पाण्डुसृञ्जयैः / / 14 एवं विचिन्तयानस्तु प्रविविक्षुह्रदं नृपः / नेषु राजसहस्रेषु तावकेषु महात्मसु / दुःखसंतप्तहृदयो दृष्ट्वा राजन्बलक्षयम् // 28 रको दुर्योधनो राजन्नदृश्यत भृशं क्षतः // 15 पाण्डवाश्च महाराज धृष्टद्युम्नपुरोगमाः / तो वीक्ष्य दिशः सर्वा दृष्ट्वा शून्यां च मेदिनीम् / अभ्यधावन्त संक्रुद्धास्तव राजन्बलं प्रति // 29 हीनः सर्वयोधैश्च पाण्डवान्वीक्ष्य संयुगे // 16 शक्त्यष्टिप्रासहस्तानां बलानामभिगर्जताम् / दितान्सर्वसिद्धार्थान्नर्दमानान्समन्ततः / संकल्पमकरोन्मोघं गाण्डीवेन धनंजयः // 30 णशब्दरवांश्चैव श्रुत्वा तेषां महात्मनाम् // 17 तान्हत्वा निशितैर्बाणैः सामात्यान्सह बन्धुभिः / योधनो महाराज कश्मलेनाभिसंवृतः / रथे श्वेतहये तिष्ठन्नर्जुनो बह्वशोभत // 31 पयाने मनश्चक्रे विहीनबलवाहनः / / 18 | सुबलस्य हते पुत्रे सवाजिरथकुञ्जरे / धृतराष्ट्र उवाच / महावनमिव छिन्नमभवत्तावकं बलम् // 32 . हते मामके सैन्ये निःशेषे शिबिरे कृते / अनेकशतसाहस्रे बले दुर्योधनस्य ह / ण्डवानां बलं सूत किं नु शेषमभूत्तदा / नान्यो महारथो राजञ्जीवमानो व्यदृश्यत // 33 तन्मे पृच्छतो ब्रूहि कुशलो ह्यसि संजय // 19 द्रोणपुत्रादृते वीरात्तथैव कृतवर्मणः / च दुर्योधनो मन्दः कृतवांस्तनयो मम / कृपाच्च गौतमाद्राजन्पार्थिवाच्च तवात्मजात् / / 34 लक्षयं तथा दृष्ट्वा स एकः पृथिवीपतिः // 20 धृष्टद्युम्नस्तु मां दृष्ट्वा हसन्सात्यकिमब्रवीत् / संजय उवाच / किमनेन गृहीतेन नानेनार्थोऽस्ति जीवता // 35 थानां द्वे सहस्रे तु सप्त नागशतानि च। धृष्टद्युम्नवचः श्रुत्वा शिनेर्नप्ता महारथः / श्व चाश्वसहस्राणि पत्तीनां च शतं शताः // 21 उद्यम्य निशितं खड्गं हन्तुं मामुद्यतस्तदा // 36 तच्छेषमभूद्राजन्पाण्डवानां महद्बलम् / तमागम्य महाप्राज्ञः कृष्णद्वैपायनोऽब्रवीत् / रिगृह्य हि ययुद्धे धृष्टद्युम्नो व्यवस्थितः // 22 मुच्यतां संजयो जीवन्न हन्तव्यः कथंचन // 37 काकी भरतश्रेष्ठ ततो दुर्योधनो नृपः / द्वैपायनवचः श्रुत्वा शिनेनप्ता कृताञ्जलिः / - 1859 -