________________ 9. 28. 38 ] महाभारते [9. 28.67 ततो मामनवीन्मुक्त्वा स्वस्ति संजय साधय // 38 अपश्यं सहितानेकस्तं देशं समुपेयुषः // 53 अनुज्ञातस्त्वहं तेन न्यस्तवर्मा निरायुधः / कृपं शारद्वतं वीरं द्रौणिं च रथिनां वरम् / . प्रातिष्ठं येन नगरं सायाह्ने रुधिरोक्षितः // 39 भोजं च कृतवर्माणं सहिताशरविक्षतान् // 54 क्रोशमात्रमपक्रान्तं गदापाणिमवस्थितम् / ते सर्वे मामभिप्रेक्ष्य तूर्णमश्वानचोदयन् / एकं दुर्योधनं राजन्नपश्यं भृशविक्षतम् // 40 उपयाय च मामूचुर्दिष्ट्या जीवसि संजय // 55 स तु मामश्रुपूर्णाक्षो नाशक्नोदभिवीक्षितुम् / अपृच्छंश्चैव मां सर्वे पुत्रं तव जनाधिपम् / उपप्रैक्षत मां दृष्ट्वा तदा दीनमवस्थितम् // 41 कञ्चिदुर्योधनो राजा स नो जीवति संजय / / 56 तं चाहमपि शोचन्तं दृष्ट्वैकाकिनमाहवे / आख्यातवानहं तेभ्यस्तदा कुशलिनं नृपम् / मुहूर्त नाशकं वक्तुं किंचिदुःखपरिप्लुतः // 42 तच्चैव सर्वमाचक्षं यन्मां दुर्योधनोऽब्रवीत् / ततोऽस्मै तदहं सर्वमुक्तवान्ग्रहणं तदा। ह्रदं चैवाहमाचष्ट यं प्रविष्टों नराधिपः / / 57 द्वैपायनप्रसादाच्च जीवतो मोक्षमाहवे // 43 अश्वत्थामा तु तद्राजन्निशम्य वचनं मम / मुहूर्तमिव च ध्यात्वा प्रतिलभ्य च चेतनाम् / तं हृदं विपुलं प्रेक्ष्य करुणं पर्यदेवयत् // 58 भ्रातृ॑श्च सर्वसैन्यानि पर्यपृच्छत मां ततः // 44 अहो धिङ स जानाति जीवतोऽस्मान्नराधिपः / तस्मै तदहमाचक्षं सर्वं प्रत्यक्षदर्शिवान् / पर्याप्ता हि वयं तेन सह योधयितुं परान् // 59 भ्रातृ॑श्च निहतान्सर्वान्सैन्यं च विनिपातितम्॥४५ ते तु तत्र चिरं कालं विलप्य च महारथाः / त्रयः किल रथाः शिष्टास्तावकानां नराधिप। प्राद्रवरथिनां श्रेष्ठा दृष्ट्वा पाण्डुसुतारणे // 60 इति प्रस्थानकाले मां कृष्णद्वैपायनोऽब्रवीत् // 46 ते तु मां रथमारोप्य कृपस्य सुपरिष्कृतम् / स दीर्घमिव निःश्वस्य विप्रेक्ष्य च पुनः पुनः / सेनानिवेशमाजग्मुईतशेषास्त्रयो रथाः // 61 / अंसे मां पाणिना स्पृष्ट्वा पुत्रस्ते पर्यभाषत // 47 तत्र गुल्माः परित्रस्ताः सूर्ये चास्तमिते सति / त्वदन्यो नेह संग्रामे कश्चिज्जीवति संजय / / सर्वे विचुक्रुशुः श्रुत्वा पुत्राणां तव संक्षयम् / / 62 द्वितीयं नेह पश्यामि ससहायाश्च पाण्डवाः॥४८ ततो वृद्धा महाराज योषितां रक्षिणो नराः। याः संजय राजानं प्रज्ञाचक्षुषमीश्वरम् / . राजदारानुपादाय प्रययुनगरं प्रति // 63 दुर्योधनस्तव सुतः प्रविष्टो ह्रदमित्युत // 49 तत्र विक्रोशतीनां च रुदतीनां च सर्वशः / सुहृद्भिस्तादृशैीनः पुत्रैर्धातृभिरेव च / प्रादुरासीन्महाशब्दः श्रुत्वा तद्वलसंक्षयम् // 64 पाण्डवैश्च हृते राज्ये को नु जीवति मादृशः // 50 ततस्ता योषितो राजन्क्रन्दन्त्यो वै मुहुर्मुहुः / आचक्षेथाः सर्वमिदं मां च मुक्तं महाहवात् / कुरर्य इव शब्देन नादयन्त्यो महीतलम् // 65 अस्मिंस्तोयहदे सुप्तं जीवन्तं भृशविक्षतम् // 51 आजघ्नुः करजैश्चापि पाणिभिश्च शिरांस्युत / एवमुक्त्वा महाराज प्राविशत्तं हृदं नृपः। लुलुवुश्च तदा केशान्क्रोशन्त्यस्तत्र तत्र ह // 66 अस्तम्भयत तोयं च मायया मनुजाधिपः // 52 हाहाकारविनादिन्यो विनिघ्नन्त्य उरांसि च / तस्मिन्ह्रदं प्रविष्टे तु त्रीरथारुश्रान्तवाहनान् / / क्रोशन्त्यस्तत्र रुरुदुः क्रन्दमाना विशां पते // 67 - 1860 -