________________ 5. 48. 32] महाभारते [5. 49. 10 . 49 वैशंपायन उवाच / ततः स संजयं राजा पर्यपृच्छत पाण्डवम् // 46 कर्णस्य तु वचः श्रुत्वा भीष्मः शांतनवः पुनः / तदैव कुरवः सर्वे निराशा जीवितेऽभवन् / धृतराष्ट्र महाराजमाभाष्येदं वचोऽब्रवीत् // 32 भीष्मद्रोणौ यदा राजा न सम्यगनुभाषते // 47 यदयं कत्थते नित्यं हन्ताहं पाण्डवानिति / ___ इति श्रीमहाभारते उद्योगपर्वणि नायं कलापि संपूर्णा पाण्डवानां महात्मनाम् // 33 अष्टचत्वारिंशोऽध्यायः॥४८॥ अनयो योऽयमागन्ता पुत्राणां ते दुरात्मनाम् / तदस्य कर्म जानीहि सूतपुत्रस्य दुर्मतेः // 34 धृतराष्ट्र उवाच / एनमाश्रित्य पुत्रस्ते मन्दबुद्धिः सुयोधनः / किमसौ पाण्डवो राजा धर्मपुत्रोऽभ्यभाषत / अवमन्यत तान्वीरान्देवपुत्रानरिंदमान् // 35 श्रुत्वेमा बहुलाः सेनाः प्रत्यर्थेन समागताः // 1 किं चाप्यनेन तत्कर्म कृतं पूर्व सुदुष्करम् / किमिच्छत्यभिसंरम्भाद्योत्स्यमानो युधिष्ठिरः / तैर्यथा पाण्डवैः सर्वैरेकैकेन कृतं पुरा // 36 कस्य स्विद्धातपुत्राणां चिन्तासु मुखमीक्षते // 2 दृष्ट्वा विराटनगरे भ्रातरं निहतं प्रियम् / के विदेनं वारयन्ति शाम्य युध्येति वा पुनः / धनंजयेन विक्रम्य किमनेन तदा कृतम् // 37 निकृत्या कोपितं मन्दैर्धर्मज्ञं धर्मचारिणम् // 3 सहितान्हि कुरून्सर्वानभियातो धनंजयः। संजय उवाच / प्रमथ्य चाच्छिनद्गावः किमयं प्रोषितस्तदा // 38 राज्ञो मुखमुदीक्षन्ते पाञ्चालाः पाण्डवैः सह / गन्धर्वैर्घोषयात्रायां ह्रियते यत्सुतस्तव / युधिष्ठिरस्य भद्रं ते स सर्वाननुशास्ति च // 4 क तदा सूतपुत्रोऽभूद्य इदानीं वृषायते // 39 पृथग्भूताः पाण्डवानां पाञ्चालानां रथव्रजाः / ननु तत्रापि पार्थेन भीमेन च महात्मना / आयान्तमभिनन्दन्ति कुन्तीपुत्रं युधिष्ठिरम् // 5 यमाभ्यामेव चागम्य गन्धर्वास्ते पराजिताः॥४० तमः सूर्यमिवोद्यन्तं कौन्तेयं दीप्ततेजसम् / एतान्यस्य मृषोक्तानि बहूनि भरतर्षभ / पाश्चालाः प्रतिनन्दन्ति तेजोराशिमिवोद्यतम् // 6 विकत्थनस्य भद्रं ते सदा धर्मार्थलोपिनः // 41 आ गोपालाविपालेभ्यो नन्दमानं युधिष्ठिरम् / भीष्मस्य तु वचः श्रुत्वा भारद्वाजो महामनाः / पाश्चालाः केकया मत्स्याः प्रतिनन्दन्ति पाण्डवम् // 7 धृतराष्ट्रमुवाचेदं राजमध्येऽभिपूजयन् // 42 ब्राह्मण्यो राजपुत्र्यश्च विशां दुहितरश्च याः / यदाह भरतश्रेष्ठो भीष्मस्तक्रियतां नृप / क्रीडन्त्योऽभिसमायान्ति पार्थ संनद्धमीक्षितुम् // 8 न काममर्थलिप्सूनां वचनं कर्तुमर्हसि // 43 धृतराष्ट्र उवाच / पुरा युद्धात्साधु मन्ये पाण्डवैः सह संगमम् / संजयाचक्ष्व केनास्मान्पाण्डवा अभ्ययुञ्जत / यद्वाक्यमर्जुनेनोक्तं संजयेन निवेदितम् // 44 धृष्टद्युम्नेन सेनान्या सोमकाः किंबला इव // 9 सर्वं तदभिजानामि करिष्यति च पाण्डवः। वैशंपायन उवाच / न ह्यस्य त्रिषु लोकेषु सदृशोऽस्ति धनुर्धरः // 45 गावल्गणिस्तु तत्पृष्टः सभायां कुरुसंसदि। अनादृत्य तु तद्वाक्यमर्थवद्रोणभीष्मयोः / निःश्वस्य सुभृशं दीर्घ मुहुः संचिन्तयन्निव / - 9623