Mahabharat Samhita Part 02

SR No.: 004322
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publication Year: 1972
Total Pages: 770
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 73

5. 38. 27 ] उद्योगपर्व [5. 39.8 नियन्तव्यः सदा क्रोधो वृद्धवालातुरेषु च // 27 / यं प्रशंसन्ति बन्धक्यो न स जीवति मानवः // 42 निरर्थ कलहं प्राज्ञो वर्जयेन्मूढसेवितम् / हित्वा तान्परमेष्वासान्पाण्डवानमितौजसः / कीर्ति च लभते लोके न चानर्थेन युज्यते // 28 आहितं भारतैश्वर्यं त्वया दुर्योधने महत् // 43 प्रसादो निष्फलो यस्य क्रोधश्चापि निरर्थकः / / तं द्रक्ष्यसि परिभ्रष्टं तस्मात्त्वं नचिरादिव / न तं भर्तारमिच्छन्ति षण्डं पतिमिव स्त्रियः // 29 / ऐश्वर्यमदसंमूढं बलिं लोकत्रयादिव // 44 न बुद्धिर्धनलाभाय न जाड्यमसमृद्धये / इति श्रीमहाभारते उद्योगपर्वणि लोकपर्यायवृत्तान्तं प्राज्ञो जानाति नेतरः // 30 अष्टत्रिंशोऽध्यायः॥३८॥ विद्याशीलवयोवृद्धान्बुद्धिवृद्धांश्च भारत / धनाभिजनवृद्धांश्च नित्यं मूढोऽवमन्यते // 31 धृतराष्ट्र उवाच / अनार्यवृत्तमप्राज्ञमसूयकमधार्मिकम् / अनीश्वरोऽयं पुरुषो भवाभवे अनर्थाः क्षिप्रमायान्ति वाग्दुष्टं क्रोधनं तथा // 32 सूत्रप्रोता दारुमयीव योषा। अविसंवादनं दानं समयस्याव्यतिक्रमः / धात्रा तु दिष्टस्य वशे किलायं / आवर्तयन्ति भूतानि सम्यक्प्रणिहिता च वाक्॥३३ तस्माद्वद त्वं श्रवणे धृतोऽहम् // 1 अविसंवादको दक्षः कृतज्ञो मतिमानृजुः / विदुर उवाच / अपि संक्षीणकोशोऽपि लभते परिवारणम् // 34 अप्राप्तकालं वचनं बृहस्पतिरपि ब्रुवन् / धृतिः शमो दमः शौचं कारुण्यं वागनिष्ठुरा / लभते बुद्ध्यवज्ञानमवमानं च भारत // 2 मित्राणां चानभिद्रोहः सप्तैताः समिधः श्रियः॥ प्रियो भवति दानेन प्रियवादेन चापरः / भसंविभागी दुष्टात्मा कृतघ्नो निरपत्रपः। मन्त्रं मूलबलेनान्यो यः प्रियः प्रिय एव सः // 3 वाइडराधमो लोके वर्जनीयो नराधिप // 36 द्वेष्यो न साधुर्भवति न मेधावी न पण्डितः / .न.स रात्रौ सुखं शेते ससर्प इव वेश्मनि। प्रिये शुभानि कर्माणि द्वेष्ये पापानि भारत // 4 यः कोपयति निर्दोषं सदोषोऽभ्यन्तरं जनम् / / 37 न स क्षयो महाराज यः क्षयो वृद्धिमावहेत् / येषु दुष्टेषु दोषः स्याद्योगक्षेमस्य भारत / क्षयः स त्विह मन्तव्यो यं लब्ध्वा बहु नाशयेत् // 5 सदा प्रसादनं तेषां देवतानामिवाचरेत् // 38 समृद्धा गुणतः केचिद्भवन्ति धनतोऽपरे / येऽर्थाः स्त्रीषु समासक्ताः प्रथमोत्पतितेषु च / धनवृद्धान्गुणैीनान्धृतराष्ट्र विवर्जयेत् // 6 थे चानार्यसमासक्ताः सर्वे ते संशयं गताः॥३९ धृतराष्ट्र उवाच / पत्र स्त्री यत्र कितवो यत्र बालोऽनुशास्ति च। सर्वं त्वमायतीयुक्तं भाषसे प्राज्ञसंमतम् / मजन्ति तेऽवशा देशा नद्यामश्मप्लवा इव // 40 न चोत्सहे सुतं त्यक्तुं यतो धर्मस्ततो जयः // 7 प्रयोजनेषु ये सत्ता न विशेषेषु भारत / _ विदुर उवाच / तानहं पण्डितान्मन्ये विशेषा हि प्रसङ्गिनः // 41 / स्वभावगुणसंपन्नो न जातु विनयान्वितः / प्रशंसन्ति कितवा यं प्रशंसन्ति चारणाः। सुसूक्ष्ममपि भूतानामुपमदं प्रयोक्ष्यते // 8 -941 -