Mahabharat Samhita Part 02

SR No.: 004322
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publication Year: 1972
Total Pages: 770
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 61

5. 34. 51] उद्योगपर्व [5. 34. 78 ऐश्वर्यमददत्तो हि नापतित्वा विबुध्यते // 51 जिगीषति रिपूनन्यान्रिपवोऽभिभवन्ति तम् // 65 इन्द्रियैरिन्द्रियार्थेषु वर्तमानैरनिग्रहैः। दृश्यन्ते हि दुरात्मानो वध्यमानाः स्वकर्मभिः / तैरयं ताप्यते लोको नक्षत्राणि ग्रहैरिव // 52 इन्द्रियाणामनीशत्वाद्राजानो राज्यविभ्रमैः / / 66 यो जितः पञ्चवर्गेण सहजेनात्मकर्शिना / असंत्यागात्पापकृतामपापांआपदस्तस्य वर्धन्ते शुक्लपक्ष इवोडुराट् // 53 स्तुल्यो दण्डः स्पृशते मिश्रभावात् / अविजित्य य आत्मानममात्यान्विजिगीषते / शुष्केणाई दह्यते मिश्रभावाअमित्रान्वाजितामात्यः सोऽवशः परिहीयते // 54 ___ त्तस्मात्पापैः सह संधिं न कुर्यात् // 67 आत्मानमेव प्रथमं देशरूपेण यो जयेत् / निजानुत्पततः शत्रून्पञ्च पञ्चप्रयोजनान् / ततोऽमात्यानमित्रांश्च न मोघं विजिगीषते // 55 / यो मोहान्न निगृह्णाति तमापदसते नरम् // 68 वश्येन्द्रियं जितामात्यं धृतदण्डं विकारिषु / अनसूयार्जवं शौचं संतोषः प्रियवादिता / परीक्ष्यकारिणं धीरमत्यन्तं श्रीनिषेवते // 56 दमः सत्यमनायासो न भवन्ति दुरात्मनाम् // 69 स्थः शरीरं पुरुषस्य राज आत्मज्ञानमनायासस्तितिक्षा धर्मनित्यता / नात्मा नियन्वेन्द्रियाण्यस्य चाश्वाः / वाक्चैव गुप्ता दानं च नैतान्यन्त्येषु भारत // 70 तैरप्रमत्तः कुशलः सदश्व आक्रोशपरिवादाभ्यां विहिंसन्त्यबुधा बुधान् / - दर्दान्तैः सुखं याति रथीव धीरः / / 57 वक्ता पापमुपादत्ते क्षममाणो विमुच्यते // 71 एतान्यनिगृहीतानि व्यापादयितुमप्यलम् / हिंसा बलमसाधूनां राज्ञां दण्डविधिर्बलम् / अविधेया इवादान्ता हयाः पथि कुसारथिम् // 58 शुश्रूषा तु बलं स्त्रीणां क्षमा गुणवतां बलम् // 72 अनर्थमर्थतः पश्यन्नथं चैवाप्यनर्थतः / वाक्संयमो हि नृपते सुदुष्करतमो मतः / इन्द्रियैः प्रसृतो बालः सुदुःखं मन्यते सुखम् // 59 अर्थवच्च विचित्रं च न शक्यं बहु भाषितुम् // 73 धर्मार्थों यः परित्यज्य स्यादिन्द्रियवशानुगः। अभ्यावहति कल्याणं विविधा वाक्सुभाषिता / श्रीप्राणधनदारेभ्यः क्षिप्रं स परिहीयते // 60 सैव दुर्भाषिता राजन्ननायोपपद्यते // 74 अर्थानामीश्वरो यः स्यादिन्द्रियाणामनीश्वरः / संरोहति शरैर्विद्धं वनं परशुना हतम् / इन्द्रियाणामनैश्वर्यादैश्वर्याभृश्यते हि सः // 61 वाचा दुरुक्तं बीभत्सं न संरोहति वाक्क्षतम् // 75 मात्मनात्मानमन्विच्छेन्मनोबुद्धीन्द्रिययतैः। कर्णिनालीकनाराचा निर्हरन्ति शरीरतः / मात्मैव ह्यात्मनो बन्धुरात्मैव रिपुरात्मनः // 62 वाक्शल्यस्तु न निर्हर्तुं शक्यो हृदिशयो हि सः // 76 शुद्राक्षेणेव जालेन झपावपिहितावुभौ / वाक्सायका वदनान्निष्पतन्ति प्रमश्च राजन्क्रोधश्च ती प्रज्ञानं विलुम्पतः // 63 ___ यैराहतः शोचति रात्र्यहानि / समवेक्ष्येह धर्मार्थों संभारान्योऽधिगच्छति / परस्य नामर्मसु ते पतन्ति सवै संभृतसंभारः सततं सुखमेधते // 64 __तान्पण्डितो नावसृजेत्परेषु // 77 यः पञ्चाभ्यन्तराशत्रूनविजित्य मतिक्षयान् / / यस्मै देवाः प्रयच्छन्ति पुरुषाय पराभवम् / ब.भा. 117 -929 -