________________ 6. 51. 31] महाभारते [6. 52. 15 छत्राणां हेमदण्डानां चामराणां च भारत // 31 / अनीकान्यनुसंयाने व्यादिदेशाथ भारत // 1 प्रतोदानां कशानां च योक्त्राणां चैव मारिष / गारुडं च महाव्यूहं चक्रे शांतनवस्तदा / राशयश्चात्र दृश्यन्ते विनिकीर्णा रणक्षितौ // 32 / पुत्राणां ते जयाकाङ्क्षी भीष्मः कुरुपितामहः // 2 नासीत्तत्र पुमान्कश्चित्तव सैन्यस्य भारत। गरुडस्य स्वयं तुण्डे पिता देवव्रतस्तव। . योऽर्जुनं समरे शूरं प्रत्युद्यायात्कथंचन // 33 / चक्षुषी च भरद्वाजः कृतवर्मा च सात्वतः // 3 यो यो हि समरे पार्थं प्रत्युद्याति विशां पते। अश्वत्थामा कृपश्चैव शीर्षमास्तां यशस्विनौ / स स वै विशिखैस्तीक्ष्णैः परलोकाय नीयते // 34 त्रिगर्तेर्मत्स्यकैकेयैर्वाटधानैश्च संयुतौ // 4 तेषु विद्रवमाणेषु तव योधेषु सर्वशः। भूरिश्रवाः शलः शल्यो भगदत्तश्च मारिष / अर्जुनो वासुदेवश्च दध्मतुर्वारिजोत्तमौ // 35 / / मद्रकाः सिन्धुसौवीरास्तथा पश्चनदाश्च ये // 5 तत्प्रभग्नं बलं दृष्ट्वा पिता देवव्रतस्तव / जयद्रथेन सहिता ग्रीवायां संनिवेशिताः / / अब्रवीत्समरे शूरं भारद्वाजं स्मयन्निव // 36 पृष्ठे दुर्योधनो राजा सोदरैः सानुगैर्वृतः // 6 एष पाण्डुसुतो वीरः कृष्णेन सहितो बली। विन्दानुविन्दावावन्त्यौ काम्बोजश्च शकैः सह / तथा करोति सैन्यानि यथा कुर्याद्धनंजयः // 37 पुच्छमासन्महाराज शूरसेनाश्च सर्वशः // 7 न ह्येष समरे शक्यो जेतुमद्य कथंचन / मागधाश्च कलिङ्गाश्च दाशेरकगणैः सह / यथास्य दृश्यते रूपं कालान्तकयमोपमम् // 38 दक्षिणं पक्षमासाद्य स्थिता व्यूहस्य दंशिताः // 8 न निवर्तयितुं चापि शक्येयं महती चमूः / काननाश्च विकुञ्जाश्च मुक्ताः पुण्ड्राविषस्तथा। अन्योन्यप्रेक्षया पश्य द्रवतीयं वरूथिनी // 39 बृहद्बलेन सहिता वामं पक्षमुपाश्रिताः // 9 एष चास्तं गिरिश्रेष्ठं भानुमान्प्रतिपद्यते / व्यूढं दृष्ट्वा तु तत्सैन्यं सव्यसाची परंतपः / वपूंषि सर्वलोकस्य संहरन्निव सर्वथा // 40 धृष्टद्युम्नेन सहितः प्रत्यव्यूहत संयुगे। तत्रावहारं संप्राप्तं मन्येऽहं पुरुषर्षभ। अर्धचन्द्रेण व्यूहेन व्यूह तमतिदारुणम् // 10 श्रान्ता भीताश्च नो योधा न योत्स्यन्ति कथंचन॥ दक्षिणं शृङ्गमास्थाय भीमसेनो व्यरोचत / एवमुक्त्वा ततो भीष्मो द्रोणमाचार्यसत्तमम् / नानाशस्त्रौघसंपन्नै नादेश्यैर्नृपैर्वृतः // 11 अवहारमथो चक्रे तावकानां महारथः // 42 तदन्वेवं विराटश्च द्रुपदश्च महारथः।। ततोऽवहारः सैन्यानां तव तेषां च भारत / तदनन्तरमेवासीन्नीलो नीलायुधैः सह / / 12 अस्तं गच्छति सूर्येऽभूत्संध्याकाले च वर्तति // 43 नीलादनन्तरं चैव धृष्टकेतुर्महारथः। इति श्रीमहाभारते भीष्मपर्वणि चेदिकाशिकरूषैश्च पौरवैश्वाभिसंवृतः // 13 एकपञ्चाशोऽध्यायः // 51 // धृष्टद्युम्नः शिखण्डी च पाश्चालाश्च प्रभद्रकाः / मध्ये सैन्यस्य महतः स्थिता युद्धाय भारत // 14 संजय उवाच / तथैव धर्मराजोऽपि गजानीकेन संवृतः / प्रभातायां तु शर्वयां भीष्मः शांतनवस्ततः। ततस्तु सात्यकी राजन्द्रौपद्याः पञ्च चात्मजाः॥१५ - 1210 -