Mahabharat Samhita Part 02

SR No.: 004322
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publication Year: 1972
Total Pages: 770
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 315

6. 40. 4] . भीष्मपर्व [6. 40. 34 त्यागो हि पुरुषव्याघ्र त्रिविधः संप्रकीर्तितः // 4 / प्रोच्यते गुणसंख्याने यथावच्छृणु तान्यपि // 19 यज्ञदानतपःकर्म न त्याज्यं कार्यमेव तत् / सर्वभूतेषु येनैकं भावमव्ययमीक्षते / यज्ञो दानं तपश्चैव पावनानि मनीषिणाम् // 5 अविभक्तं विभक्तेषु तज्ज्ञानं विद्धि सात्त्विकम् // एतान्यपि तु कर्माणि सङ्गं त्यक्त्वा फलानि च / पृथक्त्वेन तु यज्ज्ञानं नानाभावान्पृथग्विधान् / कर्तव्यानीति मे पार्थ निश्चितं मतमुत्तमम् // 6 वेत्ति सर्वेषु भूतेषु तज्ज्ञानं विद्धि राजसम् // 21 नियतस्य तु संन्यासः कर्मणो नोपपद्यते / यत्तु कृत्स्नवदेकस्मिन्कार्ये सक्तमहैतुकम् / मोहात्तस्य परित्यागस्तामसः परिकीर्तितः // 7 अतत्त्वार्थवदल्पं च तत्तामसमुदाहृतम् // 22 दुःखमित्येव यत्कर्म कायक्लेशभयात्त्यजेत् / नियतं सङ्गरहितमरागद्वेषतः कृतम् / स कृत्वा राजसं त्यागं नैव त्यागफलं लभेत् // 8 अफलप्रेप्सुना कर्म यत्तत्सात्त्विकमुच्यते // 23 कार्यमित्येव यत्कर्म नियतं क्रियतेऽर्जुन / यत्तु कामेप्सुना कर्म साहंकारेण वा पुनः / सङ्गं त्यक्त्वा फलं चैव स त्यागः सात्त्विको मतः॥ क्रियते बहुलायासं तद्राजसमुदाहृतम् // 24 न द्वेष्टयकुशलं कर्म कुशले नानुषजते / अनुबन्धं क्षयं हिंसामनपेक्ष्य च पौरुषम् / त्यागी सत्त्वसमाविष्टो मेधावी छिन्नसंशयः // 10 मोहादारभ्यते कर्म यत्तत्तामसमुच्यते // 25 न हि देहभृता शक्यं त्यक्तुं कर्माण्यशेषतः।। मुक्तसङ्गोऽनहंवादी धृत्युत्साहसमन्वितः / यस्तु कर्मफलत्यागी स त्यागीत्यभिधीयते // 11 सिद्ध्यसिद्ध्योर्निर्विकारः कर्ता सात्त्विक उच्यते // अनिष्टमिष्टं मिश्रं च त्रिविधं कर्मणः फलम् / रागी कर्मफलप्रेप्सुलुब्धो हिंसात्मकोऽशुचिः / भवत्यत्यागिनां प्रेत्य न तु संन्यासिनां क्वचित् // हर्षशोकान्वितः कर्ता राजसः परिकीर्तितः // 27 पश्चतानि महाबाहो कारणानि निबोध मे। अयुक्तः प्राकृतः स्तब्धः शठो नैकृतिकोऽलसः / सांख्ये कृतान्ते प्रोक्तानि सिद्धये सर्वकर्मणाम्॥१३ विषादी दीर्घसूत्री च कर्ता तामस उच्यते // 28 अधिष्ठान तथा कर्ता करणं च पृथग्विधम् / . बुद्धेर्थेदं धृतेश्चैव गुणतस्त्रिविधं शृणु / विविधाश्च पृथक्चेष्टा दैवं चैवात्र पश्चमम् // 14 प्रोच्यमानमशेषेण पृथक्त्वेन धनंजय // 29 शरीरवाङ्मनोभिर्यत्कर्म प्रारभते नरः / प्रवृत्तिं च निवृत्तिं च कार्याकार्ये भयाभये / न्याय्यं वा विपरीतं वा पश्चैते तस्य हेतवः // 15 बन्धं मोक्षं च या वेत्ति बुद्धिः सा पार्थ सात्त्विकी॥ तत्रैवं सति कर्तारमात्मानं केवलं तु यः। यया धर्ममधर्म च कार्य चाकार्यमेव च / पश्यत्यकृतबुद्धित्वान्न स पश्यति दुर्मतिः // 16 अयथावत्प्रजानाति बुद्धिः सा पार्थ राजसी // 31 यस्य नाहंकृतो भावो बुद्धिर्यस्य न लिप्यते / अधर्म धर्ममिति या मन्यते तमसावृता / हत्वापि स इमाल्लोकान्न हन्ति न निबध्यते // 17 सर्वार्थान्विपरीतांश्च बुद्धिः सा पार्थ तामसी॥३२ ज्ञानं ज्ञेयं परिज्ञाता त्रिविधा कर्मचोदना / धृत्या यया धारयते मनःप्राणेन्द्रियक्रियाः / करणं कर्म कर्तेति त्रिविधः कर्मसंग्रहः // 18 योगेनाव्यभिचारिण्या धृतिः सा पार्थ सात्त्विकी // ज्ञानं कर्म च कर्ता च त्रिधैव गुणभेदतः / / यया तु धर्मकामार्थान्धृत्या धारयतेऽर्जुन / * 1183