Mahabharat Samhita Part 02

SR No.: 004322
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publication Year: 1972
Total Pages: 770
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 310

6. 35. 4] महाभारते [6. 35.34 ब्रह्मसूत्रपदैश्चैव हेतुमद्भिर्विनिश्चितैः // 4 विकारांश्च गुणांश्चैव विद्धि प्रकृतिसंभवान् // 19 महाभूतान्यहंकारो बुद्धिरव्यक्तमेव च / कार्यकारणकर्तृत्वे हेतुः प्रकृतिरुच्यते। इन्द्रियाणि दशैकं च पञ्च चेन्द्रियगोचराः॥ 5 पुरुषः सुखदुःखानां भोक्तृत्वे हेतुरुच्यते // 20 इच्छा द्वेषः सुखं दुःखं संघातश्चेतना धृतिः। पुरुषः प्रकृतिस्थो हि भुङ्क्ते प्रकृतिजान्गुणान् / एतत्क्षेत्रं समासेन सविकारमुदाहृतम् / / 6 कारणं गुणसङ्गोऽस्य सदसद्योनिजन्मसु // 21 अमानित्वमदम्भित्वमहिंसा क्षान्तिरार्जवम् / उपद्रष्टानुमन्ता च भर्ता भोक्ता महेश्वरः / आचार्योपासनं शौचं स्थैर्यमात्मविनिग्रहः // 7 परमात्मेति चाप्युक्तो देहेऽस्मिन्पुरुषः परः // 22 इन्द्रियार्थेषु वैराग्यमनहंकार एव च / य एवं वेत्ति पुरुषं प्रकृतिं च गुणैः सह / जन्ममृत्युजराव्याधिदुःखदोषानुदर्शनम् // 8 सर्वथा वर्तमानोऽपि न स भूयोऽभिजायते॥२३ असक्तिरनभिष्वङ्गः पुत्रदारगृहादिषु / ध्यानेनात्मनि पश्यन्ति केचिदात्मानमात्मना / नित्यं च समचित्तत्वमिष्टानिष्टोपपत्तिषु // 9 अन्ये सांख्येन योगेन कर्मयोगेन चापरे // 24 मयि चानन्ययोगेन भक्तिरव्यभिचारिणी। अन्ये त्वेवमजानन्तः श्रुत्वान्येभ्य उपासते / विविक्तदेशसेवित्वमरतिर्जनसंसदि // 10. तेऽपि चातितरन्त्येव मृत्युं श्रुतिपरायणाः // 25 अध्यात्मज्ञाननित्यत्वं तत्त्वज्ञानार्थदर्शनम् / यावत्संजायते किंचित्सत्त्वं स्थावरजङ्गमम् / एतज्ज्ञानमिति प्रोक्तमज्ञानं यदतोऽन्यथा // 11 क्षेत्रक्षेत्रज्ञसंयोगात्तद्विद्धि भरतर्षभ // 26 : ज्ञेयं यत्तत्प्रवक्ष्यामि यज्ज्ञात्वामृतमश्नुते / / समं सर्वेषु भूतेषु तिष्ठन्तं परमेश्वरम् / अनादिमत्परं ब्रह्म न सत्तन्नासदुच्यते // 12 विनश्यत्स्वविनश्यन्तं यः पश्यति स पश्यति // 27 सर्वतःपाणिपादं तत्सर्वतोक्षिशिरोमुखम् / समं पश्यन्हि सर्वत्र समवस्थितमीश्वरम / सर्वतःश्रुतिमल्लोके सर्वमावृत्य तिष्ठति // 13 न हिनस्यात्मनात्मानं ततो याति परां गतिम् // 28 सर्वेन्द्रियगुणाभासं सर्वेन्द्रियविवर्जितम् / प्रकृत्यैव च कर्माणि क्रियमाणानि सर्वशः / असक्तं सर्वभृञ्चैव निर्गुणं गुणभोक्तृ च // 14 यः पश्यति तथात्मानमकर्तारं स पश्यति // 29 बहिरन्तश्च भूतानामचरं चरमेव च। यदा भूतपृथग्भावमेकस्थमनुपश्यति / सूक्ष्मत्वात्तदविज्ञेयं दूरस्थं चान्तिके च तत् // 15 तत एव च विस्तारं ब्रह्म संपद्यते तदा // 30 अविभक्तं च भूतेषु विभक्तमिव च स्थितम् / / अनादित्वान्निर्गुणत्वात्परमात्मायमव्ययः / भूतभर्तृ च तज्ज्ञेयं प्रसिष्णु प्रभविष्णु च // 16 शरीरस्थोऽपि कौन्तेय न करोति न लिप्यते // 31 ज्योतिषामपि तज्ज्योतिस्तमसः परमुच्यते। यथा सर्वगतं सौक्ष्म्यादाकाशं नोपलिप्यते / ज्ञानं ज्ञेयं ज्ञानगम्यं हृदि सर्वस्य विष्ठितम् // 17 / सर्वत्रावस्थितो देहे तथात्मा नोपलिप्यते // 32 इति क्षेत्रं तथा ज्ञानं ज्ञेयं चोक्तं समासतः / यथा प्रकाशयत्येकः कृत्स्नं लोकमिमं रविः / मद्भक्त एतद्विज्ञाय मद्भावायोपपद्यते // 18 क्षेत्रं क्षेत्री तथा कृत्स्नं प्रकाशयति भारत // 33 प्रकृति पुरुषं चैव विद्धयनादी उभावपि / क्षेत्रक्षेत्रज्ञयोरेवमन्तरं ज्ञानचक्षुषा। - 1178 -