________________ 6. 28. 27 ] महाभारते [6. 29.5 प्रशान्तमनसं ह्येनं योगिनं सुखमुत्तमम् / श्रीभगवानुवाच / उपैति शान्तरजसं ब्रह्मभूतमकल्मषम् // 27 पार्थ नैवेह नामुत्र विनाशस्तस्य न विद्यते / युञ्जन्नेवं सदात्मानं योगी विगतकल्मषः / न हि कल्याणकृत्कश्चिदुर्गतिं तात गच्छति // 40 सुखेन ब्रह्मसंस्पर्शमत्यन्तं सुखमश्रुते / / 28 प्राप्य पुण्यकृताल्लोकानुषित्वा शाश्वतीः समाः / सर्वभूतस्थमात्मानं सर्वभूतानि चात्मनि / शुचीनां श्रीमतां गेहे योगभ्रष्टोऽभिजायते // 41 ईक्षते योगयुक्तात्मा सर्वत्र समदर्शनः / / 29 अथ वा योगिनामेव कुले भवति धीमताम् / यो मां पश्यति सर्वत्र सर्वं च मयि पश्यति / एतद्धि दुर्लभतरं लोके जन्म यदीदृशम् // 42 तस्याहं न प्रणश्यामि स च मे न प्रणश्यति // 30 तत्र तं बुद्धिसंयोगं लभते पौर्वदेहिकम् / सर्वभूतस्थितं यो मां भजत्येकत्वमास्थितः। यतते च ततो भूयः संसिद्धौ कुरुनन्दन // 43 सर्वथा वर्तमानोऽपि स योगी मयि वर्तते // 31 पूर्वाभ्यासेन तेनैव ह्रियते ह्यवशोऽपि सः / / आत्मौपम्येन सर्वत्र समं पश्यति योऽर्जुन / जिज्ञासुरपि योगस्य शब्दब्रह्मातिवर्तते // 44 सुखं वा यदि वा दुःखं स योगी परमो मतः॥३२ प्रयत्नाद्यतमानस्तु योगी संशुद्धकिल्बिषः / अजुन उवाच / अनेकजन्मसंसिद्धस्ततो याति परां गतिम् / / 45 योऽयं योगस्त्वया प्रोक्तः साम्येन मधुसूदन / तपस्विभ्योऽधिको योगी ज्ञानिभ्योऽपि मतोऽधिकः / एतस्याहं न पश्यामि चञ्चलत्वात्स्थिति स्थिराम्॥३३ कर्मिभ्यश्चाधिको योगी तस्माद्योगी भवार्जुन // 46 चञ्चलं हि मनः कृष्ण प्रमाथि बलवदृढम् / / योगिनामपि सर्वेषां मद्गतेनान्तरात्मना / तस्याहं निग्रहं मन्ये वायोरिव सुदुष्करम् / / 34 श्रद्धावान्भजते यो मां स में युक्ततमो मतः // 47 श्रीभगवानुवाच / इति श्रीमहाभारते भीष्मपर्वणि . अष्टाविंशोऽध्यायः // 28 // असंशयं महाबाहो मनो दुर्निग्रहं चलम् / अभ्यासेन तु कौन्तेय वैराग्येण च गृह्यते // 35 . श्रीभगवानुवाच / असंयतात्मना योगो दुष्पाप इति मे मतिः। मय्यासक्तमनाः पार्थ योगं युञ्जन्मदाश्रयः / वश्यात्मना तु यतता शक्योऽवाप्तुमुपायतः // 36 असंशयं समग्रं मां यथा ज्ञास्यसि तच्छृणु // 1 अर्जुन उवाच / ज्ञानं तेऽहं सविज्ञानमिदं वक्ष्याम्यशेषतः। अयतिः श्रद्धयोपेतो योगाच्चलितमानसः / यज्ज्ञात्वा नेह भूयोऽन्यज्ज्ञातव्यमवशिष्यते // 2 अप्राप्य योगसंसिद्धिं कां गतिं कृष्ण गच्छति॥३७ मनुष्याणां सहस्रेषु कश्चिद्यतति सिद्धये / कञ्चिन्नोभयविभ्रष्टश्छिन्नाभ्रमिव नश्यति / यततामपि सिद्धानां कश्चिन्मां वेत्ति तत्त्वतः / / 3 अप्रतिष्ठो महाबाहो विमूढो ब्रह्मणः पथि // 38 भूमिरापोऽनलो वायुः खं मनो बुद्धिरेव च / एतन्मे संशयं कृष्ण छेत्तुमर्हस्यशेषतः / अहंकार इतीयं मे भिन्ना प्रकृतिरष्टधा // 4 त्वदन्यः संशयस्यास्य छेत्ता न ह्युपपद्यते // 39 अपरेयमितस्त्वन्यां प्रकृतिं विद्धि मे पराम् / - 1168 -