________________ 6. 9. 11] महाभारते [6. 10. 16 चन्द्रमाश्च सनक्षत्रो ज्योतिर्भूत इवावृतः // 11 एतन्मे तत्त्वमाचक्ष्व कुशलो ह्यसि संजय // 2 पद्मप्रभाः पद्मवर्णाः पद्मपत्रनिभेक्षणाः / संजय उवाच / पद्मपत्रसुगन्धाश्च जायन्ते तत्र मानवाः // 12 न तत्र पाण्डवा गृद्धाः शृणु राजन्वचो मम / अनिष्पन्दाः सुगन्धाश्च निराहारा जितेन्द्रियाः / गृद्धो दुर्योधनस्तत्र शकुनिश्चापि सौबलः // 3. देवलोकच्युताः सर्वे तथा विरजसो नृप // 13 अपरे क्षत्रियाश्चापि नानाजनपदेश्वराः / त्रयोदश सहस्राणि वर्षाणां ते जनाधिप। ये गृद्धा भारते वर्षे न मृध्यन्ति परस्परम् // 4 आयुष्प्रमाणं जीवन्ति नरा भरतसत्तम / 14 अत्र ते वर्णयिष्यामि वर्ष भारत भारतम् / / क्षीरोदस्य समुद्रस्य तथैवोत्तरतः प्रभुः / प्रियमिन्द्रस्य देवस्य मनोवैवस्वतस्य च // 5 हरिर्वसति वैकुण्ठः शकटे कनकात्मके // 15 पृथोश्च राजन्वैन्यस्य तथेक्ष्वाकोर्महात्मनः / अष्टचक्रं हि तद्यानं भूतयुक्तं मनोजवम् / / ययातेरम्बरीषस्य मान्धातुर्नहुषस्य च // 6. . अग्निवर्णं महावेगं जाम्बूनदपरिष्कृतम् // 16 / तथैव मुचुकुन्दस्य शिबेरौशीनरस्य च / स प्रभुः सर्वभूतानां विभुश्च भरतर्षभ / ऋषभस्य तथैलस्य नृगस्य, नृपतेस्तथा // 7 संक्षेपो विस्तरश्चैव कर्ता कारयिता च सः // 17 अन्येषां च महाराज क्षत्रियाणां बलीयसाम् / पृथिव्यापस्तथाकाशं वायुस्तेजश्च पार्थिव / सर्वेषामेव राजेन्द्र प्रियं भारत भारतम् // 8 स यज्ञः सर्वभूतानामास्यं तस्य हुताशनः // 18 तत्ते वर्ष प्रवक्ष्यामि यथाश्रुतमरिंदम। वैशंपायन उवाच। शृणु मे गदतो राजन्यन्मां त्वं परिपृच्छसि // 9 एवमुक्तः संजयेन धृतराष्ट्रो महामनाः / महेन्द्रो मलयः सह्यः शुक्तिमानृक्षवानपि / ध्यानमन्वगमद्राजा पुत्रान्प्रति जनाधिप // 19 विन्ध्यश्च पारियात्रश्च सप्तैते कुलपर्वताः // 10. स विचिन्त्य महाराज पुनरेवाब्रवीद्वचः / तेषां सहस्रशो राजन्पर्वतास्तु समीपतः / असंशयं सूतपुत्र कालः संक्षिपते जगत् / अभिज्ञाताः सारवन्तो विपुलाश्चित्रसानवः / / 11 सृजते च पुनः सर्वं नेह विद्यति शाश्वतम् // 20 अन्ये तत्तोऽपरिज्ञाता ह्रस्वा ह्रस्वोपजीविनः / नरो नारायणश्चैव सर्वज्ञः सर्वभूतभृत् / आर्या म्लेच्छाश्च कौरव्य तैर्मिश्राः पुरुषा विभो // देवा वैकुण्ठ इत्याहुर्वेदा विष्णुरिति प्रभुम् // 21 नदीः पिबन्ति बहुला गङ्गां सिन्धुं सरस्वतीम् / इति श्रीमहाभारते भीष्मपर्वणि गोदावरी नर्मदां च बाहुदां च महानदीम् // 13 नवमोऽध्यायः // 9 // शतद्वं चन्द्रभागां च यमुनां च महानदीम् / दृषद्वतीं विपाशां च विपापां स्थूलवालुकाम् // 14 धृतराष्ट्र उवाच / नदी वेत्रवतीं चैव कृष्णवेणां च निम्नगाम् / यदिदं भारतं वर्ष यत्रेदं मूर्छितं बलम् / इरावती वितस्तां च पयोष्णीं देविकामपि // 15 यत्रातिमात्रं लुब्धोऽयं पुत्रो दुर्योधनो मम // 1 वेदस्मृतिं वेतसिनी त्रिदिवामिनुमालिनीम् / यत्र गृद्धाः पाण्डुसुता यत्र मे सज्जते मनः। करीषिणी चित्रवहां चित्रसेनां च निम्नगाम् // 16 -1140 10