________________ 6. 4. 15 ] महाभारते [6. 4. 35 तानि सर्वाणि भगवश्रोतुमिच्छामि तत्त्वतः॥१५ अनुप्लवन्ते मेघाश्च तथैवेन्द्रधनूंषि च // 24 व्यास उवाच / एतानि जयमानानां लक्षणानि विशां पते / प्रसन्नभाः पावक ऊर्ध्वरश्मिः भवन्ति विपरीतानि मुमूर्षुणां जनाधिप // 25 प्रदक्षिणावर्तशिखो विधूमः / अल्पायां वा महत्यां वा सेनायामिति निश्चितम् / पुण्या गन्धाश्चाहुतीनां प्रवान्ति / हर्षो योधगणस्यैकं जयलक्षणमुच्यते // 26 / जयस्यैतद्भाविनो रूपमाहुः // 16 एको दीर्णो दारयति सेनां सुमहतीमपि / गम्भीरघोषाश्च महास्वनाश्च तं दीर्णमनुदीर्यन्ते योधाः शूरतमा अपि // 27 शङ्खा मृदङ्गाश्च नदन्ति यत्र / दुर्निवारतमा चैव प्रभग्ना महती चमूः / विशुद्धरश्मिस्तपनः शशी च अपामिव महावेगास्ता मृगगणा इव // 28 जयस्यैतद्भाविनो रूपमाहुः // 17 नैव शक्या समाधातुं संनिपाते महाचमूः / '' इष्टा वाचः पृष्ठतो वायसानां दीर्णा इत्येव दीर्यन्ते योधाः शूरतमा अपि / संप्रस्थितानां च गमिष्यतां च। भीतान्भग्नांश्च संप्रेक्ष्य भयं भूयो विवर्धते // 29 ये पृष्ठतस्ते त्वरयन्ति राज प्रभग्ना सहसा राजन्दिशो विभ्रामिता परैः / न्ये त्वातस्ते प्रतिषेधयन्ति // 18 नैव स्थापयितुं शक्या शूरैरपि महाचमूः // 30 कल्याणवाचः शकुना राजहंसाः संभृत्य महतीं सेनां चतुरङ्गां महीपतिः। शुकाः क्रौश्चाः शतपत्राश्च यत्र / / उपायपूर्व मेधावी यतेत सततोत्थितः // 31 प्रदक्षिणाश्चैव भवन्ति संख्ये उपायविजयं श्रेष्ठमाहुर्भेदेन मध्यमम् / ध्रुवं जयं तत्र वदन्ति विप्राः // 19 जघन्य एष विजयो यो युद्धेन विशां पते / अलंकारैः कवचैः केतुभिश्च महादोषः संनिपातस्ततो व्यङ्गः स उच्यते // 32 मुखप्रसादैहेमवणैश्च नृणाम् / परस्परज्ञाः संहृष्टा व्यवधूताः सुनिश्चिताः / भ्राजिष्मती दुष्प्रतिप्रेक्षणीया पश्चाशदपि ये शूरा मनन्ति महतीं चमूम् / येषां चमूस्ते विजयन्ति शत्रून् // 20 अथ वा पश्च षट् सप्त विजयन्त्यनिवर्तिनः / / 33 हृष्टा वाचस्तथा सत्त्वं योधानां यत्र भारत / न वैनतेयो गरुडः प्रशंसति महाजनम् / न.म्लायन्ते स्रजश्चैव ते तरन्ति रणे रिपून् // 21 दृष्ट्वा सुपर्णोपचितिं महतीमपि भारत // 34 इष्टो वातः प्रविष्टस्य दक्षिणा प्रविविक्षतः / न बाहुल्येन सेनाया जयो भवति भारत / पश्चात्संसाधयत्यर्थं पुरस्तात्प्रतिषेधते // 22 अध्रुवो हि जयो नाम दैवं चात्र परायणम् / शब्दरूपरसस्पर्शगन्धाश्चाविष्कृताः शुभाः / जयन्तो ह्यपि संग्रामे क्षयवन्तो भवन्त्युत // 35 सदा योधाश्च हृष्टाश्च येषां तेषां ध्रुवं जयः // 23 इति श्रीमहाभारते भीष्मपर्वणि अन्वेव वायवो वान्ति तथाभ्राणि वयांसि च।। चतुर्थोऽध्यायः // 4 // - 1134 -