________________ 5. 145. 30] उद्योगपर्व [5. 146. 16 प्रतीपरक्षितं राष्ट्रं त्वां प्राप्य विनशिष्यति / . मध्ये नृपाणां भद्रं ते वचनं वचनक्षमः // 1 स त्वमस्मद्धितार्थं वै राजा भव महामते // 30 प्रातीपः शंतनुस्तात कुलस्यार्थे यथोत्थितः / इत्युक्तः प्राञ्जलिर्भूत्वा दुःखितो भृशमातुरः / तथा देवव्रतो भीष्मः कुलस्यार्थे स्थितोऽभवत् // 2 तेभ्यो न्यवेदयं पुत्र प्रतिज्ञां पितृगौरवात् / ततः पाण्डुनरपतिः सत्यसंधो जितेन्द्रियः / ऊर्ध्वरेता ह्यराजा च कुलस्यार्थे पुनः पुनः 31 राजा कुरूणां धर्मात्मा सुव्रतः सुसमाहितः // 3 ततोऽहं प्राञ्जलिर्भूत्वा मातरं संप्रसादयम् / / ज्येष्ठाय राज्यमददाद्धृतराष्ट्राय धीमते / नाम्ब शंतनुना जातः कौरवं वंशमुद्वहन् / यवीयसस्तथा क्षत्तुः कुरुवंशविवर्धनः // 4 प्रतिज्ञां वितथां कुर्यामिति राजन्पुनः पुनः // 32 ततः सिंहासने राजन्स्थापयित्वैनमच्युतम् / विशेषतस्त्वदर्थं च धुरि मा मां नियोजय / वनं जगाम कौरव्यो भार्याभ्यां सहितोऽनघ / 5 अहं प्रेष्यश्च दासश्च तवाम्ब सुतवत्सले // 33 / नीचैः स्थित्वा तु विदुर उपास्ते स्म विनीतवत् / एवं तामनुनीयाहं मातरं जनमेव च। प्रेष्यवत्पुरुषव्याघ्रो वालव्यजनमुत्क्षिपन् // 6 अयाचं भ्रातृदारेषु तदा व्यासं महामुनिम् // 34 / ततः सर्वाः प्रजास्तात धृतराष्ट्र जनेश्वरम् / सह मात्रा महाराज प्रसाद्य तमृषि तदा / अन्वपद्यन्त विधिवद्यथा पाण्डु नराधिपम् // 7 अपत्यार्थमयाचं वै प्रसादं कृतवांश्च सः / विसृज्य धृतराष्ट्राय राज्यं स विदुराय च / त्रीन्स पुत्रानजनयत्तदा भरतसत्तम // 35 चचार पृथिवीं पाण्डुः सर्वां परपुरंजयः // 8 अन्धः करणहीनेति न वै राजा पिता तव / कोशसंजनने दाने भृत्यानां चान्ववेक्षणे / राजा तु पाण्डुरभवन्महात्मा लोकविश्रुतः / / 36 भरणे चैव सर्वस्य विदुरः सत्यसंगरः // 9 स राजा तस्य ते पुत्राः पितुर्दायाद्यहारिणः / संधिविग्रहसंयुक्तो राज्ञः संवाहनक्रियाः / मा तात कलहं कार्षी राज्यस्यार्धं प्रदीयताम् // 37 अवैक्षत महातेजा भीष्मः परपुरंजयः // 10 मयि जीवति राज्यं कः संप्रशासेत्पुमानिह / सिंहासनस्थो नृपतिधृतराष्ट्रो महाबलः / मावसंस्था वचो मह्यं शममिच्छामि वः सदा // 38 अन्वास्यमानः सततं विदुरेण महात्मना // 11 न विशेषोऽस्ति मे पुत्र त्वयि तेषु च पार्थिव / कथं तस्य कुले जातः कुलभेदं व्यवस्यसि / मतमेतत्पितुस्तुभ्यं गान्धार्या विदुरस्य च // 39 संभूय भ्रातृभिः सार्धं भुङ्ग भोगाञ्जनाधिप // 12 श्रोतव्यं यदि वृद्धानां मातिशङ्कीर्वचो मम। . ब्रवीम्यहं न कार्पण्यान्नार्थहेतोः कथंचन / नाशयिष्यसि मा सर्वमात्मानं पृथिवीं तथा // 40 भीष्मेण दत्तमश्नामि न त्वया राजसत्तम // 13 इति श्रीमहाभारते उद्योगपर्वणि नाहं त्वत्तोऽभिकातिष्ये वृत्त्युपायं जनाधिप। पञ्चचत्वारिंशदधिकशततमोऽध्यायः // 145 // यतो भीष्मस्ततो द्रोणो यद्भीष्मस्त्वाह तत्कुरु // 14 दीयतां पाण्डुपुत्रेभ्यो राज्याधमरिकर्शन / वासुदेव उवाच। सममाचार्यकं तात तव तेषां च मे सदा // 15 भीष्मेणोक्ते ततो द्रोणो दुर्योधनमभाषत / अश्वत्थामा यथा मह्यं तथा श्वेतहयो मम / - 1071 -